Wokół podstawowych haseł teatroterapii – Część I. Próba ustaleń terminologicznychAnita Stefańska UAM Zakład Arteterapii WPA w Kaliszu
Charakter więzi w zespole działań teatralnych. Charakter więzi określa, jaki jest rodzaj emocjonalnych relacji wewnątrz grupowych i jest wyrazem wzajemnej atrakcyjności interpersonalnej, spełnienia wzajemnych oczekiwań, stopnia zaufania i chęci niesienia pomocy. Istotne są więzi osobowe skierowane na samopoczucie uczestników, bliskie relacje, twórczą atmosferę, realizację potrzeb uczestników oraz więzi formalne skierowane na zadania teatralne i terapeutyczne.
Dramaterapia. W literaturze odnajduje się dwa znaczenia pojęcia dramaterapii:
„jako teatr oparty na improwizacji, który sięga po osobiste problemy. Improwizacja w grupie ma nie tylko pomóc zanurzyć się w świecie wewnętrznym klienta/pacjenta, ale też znaleźć teatralny kształt dla jego wyrażenia; oraz jako gotowa propozycja teatralna (scenariusz), która ma pomóc ujawnić lub wyrazić własne uczucia, konflikty i zachowania. Celem jest także poznawanie siebie, poszerzanie świadomości „ ja” oraz trenowanie ekspresji własnej”[1]. Celem terapeutycznym dramaterapii, bez względu na sposób jej realizacji, jest poprawa rozumienia siebie i innych, emocjonalna i fizyczna integracja osoby, polepszenie istniejących relacji interpersonalnych, wspomaganie rozwoju osobistego.
Dramaterapia a psychodrama. Dramaterapię, często utożsamia się z psychodramą, ponieważ, stosuje się w nich podobne procedury: po pierwsze – podobne procedury spontanicznej dramatyzacji (improwizacje), po drugie – w jednej i drugiej w efekcie chodzi oto, aby dzięki samopoznaniu (diagnoza), sponatanicznej grze (ekspresja emocji i uczuć, kreaturgia) oraz działaniom korygującym (edukacja) stymulować autointegrację dającą dobre przystosowanie i efektywną aktywność. Różnica istnieje jednak wyraźna.
„Dramatyczna akcja w dramaterapii odbywa się w umownej rzeczywistości wyobraźni. W swojej podstawowej, treściowej, warstwie wydarzenia konstytuujące dramaterapeutyczną grę są zdarzeniami istniejącymi umownie, fikcyjnymi, zdarzeniami, których związku z osobistym światem pacjenta dla potrzeb gry bezpośrednio nie postuluje się i nie orzeka. Gra stwarza rzeczywistość, do której realna rzeczywistość przenika. Tworzy warunki dla mieszania się świata wyobraźni i fikcji i świata realnego. Bez niezbędnej dozy dystansu umożliwiającego świadomość różnicy między realnym a umownym (udawanym), działanie pacjenta przestaje być grą, z całymi tego terapeutycznymi i etycznymi konsekwencjami”.[2]
Drama kliniczna – rodzaj psychoterapii wykorzystujący elementy dramatyczne jako narzędzia terapeutyczne redukujące poprzez działanie sceniczne, napięcia u osób zaburzonych psychosomatycznie i chorych psychicznie. Głównym rodzajem: psychodrama. To też te działania bazujące na technikach teatralnych, wykorzystywane w psychoterapii w celu stymulacji indywidualnej kreatywności i spontaniczności u uczestników, którzy mają zaburzoną czy utrudnioną swobodę w wyrażaniu siebie samego, a co za tym idzie trudności z integracją emocjonalno-fizyczną i rozwojem osobowości. Głównym rodzajem dramaterapia.
Drama rozwojowa – rodzaj terapii pedagogicznej i socjalizacyjnej, której uczestnikami są osoby potrzebujące pomocy pedagogicznej i psychologicznej w zakresie korygowania postaw społecznych, samorealizacji, osiągnięcia dojrzałości emocjonalnej, samopoznania, kompensacji, przystosowania. Do realizacji powyższych celów służy drama edukacyjna oraz teatroterapia .
Etapy przygotowania spektaklu to kolejne fazy realizacji spektaklu podzielone na ćwiczenia ogólnej kreatywności teatralnej: trening fizyczny, zajęcia z elementami dramy, analiza treści realizowanych zadań, improwizacje przygotowujące do tworzenia poszczególnych scen, wykonywanie zadań aktorskich: praca nad budowaniem scenicznych kreacji, gest psychologiczny, budowanie konkretnych scen, opracowywanie cech charakterystycznych roli z integralnie związanym z nią procesem wyzwalania emocji i ekspresji, próby realizacji całości, występ. Kolejne etapy wpływają na porządkowanie doświadczeń typu : przeżycie, poznanie, doznanie , wiedza, umiejętność i jej wykorzystanie w życiu codziennym .
Etapy pracy warsztatowej . Etapy te, to droga od ustalenia celu terapii i wyboru konwencji scenicznej przez podjęcie rodzaju działań dramatycznych (sytuacji teatralnej) oraz określenia możliwej rozpiętości eksperymentowania, aż do sposobu pracy w konkretnym nurcie gry aktorskiej. Wybrane bloki ćwiczeń np. ćwiczenia wyobraźni zmysłowej, ćwiczenia w orientacji przestrzennej, improwizacje, świadomości ciała, koordynacji ruchu, prawidłowego wykorzystania energii, ćwiczenia partnerskie, prace z wyobrażonym ciałem i wyobrażonym centrum, ćwiczenie kompetencji dialogowej- wszystkie one służyć mają zdobyciu przez aktora umiejętności ważnych w momencie przekroczenia progu sali prób.
Ewaluacja w procesie tearoterapii : umieć wykorzystać warsztat teatralny, aktorski w procesie poprawy jakości życia osób z zaburzeniami czy utrudnieniami rozwoju ( np. niepełnosprawnych intelektualnie, społecznie), rozumieć teatr jako medium działań terapeutycznych bez wykluczenia waloru artyzmu, stosować wybrane elementy teatroterapii w pracy rewalidacyjnej zgodnie z przyjętym modelem działań teatralno –terapeutycznych.
Formy pracy: trening ciała, praca z ciałem w tym „ruch czterech jakości” , praca z głosem w tym eksperymentowanie paralingwistyczne, kreacje przestrzenią, rekwizytem, działania plastyczne, muzykowanie, indywidualne i zespołowe zadania aktorskie, etiudy i scenki rodzajowe, wprawki pantomimiczne.
Granie ról. Granie ról w procesie teatroterapii błędnie mogłoby sugerować, iż metoda ta dotyczyć powinna osób o zdolnościach aktorskich. Taki pogląd może wynikać z potocznego przekonania, że aktorzy potrafią odegrać każdą rolę w zgodzie z wewnętrznym autentyzmem. Odnajdywanie i osiąganie stanu pierwotnej spontaniczności, która pomaga uwolnić się od ograniczeń czy lęków, nie wymaga tego, co określane jest warsztatem aktora. Ekspresja sceny w procesie gry wymaga autentyczności wewnętrznej jaką jest odegranie roli pozostającej w ścisłym związku z osobistym problemem w sposób przekonywujący emocjonalnie, nie wyuczony poprzez warsztat aktorski. W celu osiągnięcia owej ekspresji wykorzystuje się jako stymulatory określone działania teatralne. Do nich należałoby zaliczyć: skupienie, metaforę, napięcie, kontrasty, symboliczne przedmioty, czas i przestrzeń w wyobraźni, gest psychologiczny, charakterystyczność.[3]
Improwizowana dramatyzacja. Improwizacje w dramaterapii to nie impulsywne, szybko rozpraszalne dziania się. Szczegółowo opracowana struktura – Akcja – jest kluczem; jeśli brakuje struktury, wszystko się rozpływa[4]. Improwizowana dramatyzacja musi zostać „świadomie zainspirowana, ukierunkowana i potraktowana jako środek służący do osiągnięcia projektowanych stanów”.[5] Poruszanie się miedzy dwiema rzeczywistościami: realnym życiem a odtwarzaniem czyli grą to swoiste uczenie samoświadomości, szukanie odpowiedzi dotyczących własnej tożsamości, budzenie i rozwijanie samokontroli. Np. zbudowanie z improwizowanych dramatyzacji kompozycji spektaklu – to proces działań teatralnych, gdzie uczestnik wykorzystując rożne poznane wcześniej środki wyrazu artystycznego(ćwiczenie, poszukiwanie, doznanie)=>dokonuje samodzielnej prezentacji swojej postawy wobec sytuacji problemowej, ( satysfakcja, produktywność)=> przedstawia osobiste poglądy na daną sytuację, poznaje własne i cudze opinie na daną sytuację, ujawnia subiektywne nastawienia wobec prezentowanych wartości (integracja ,zrozumienie) => a w końcowej fazie poszukuje uzasadnień dla swoich ważnych wyborów ( działanie)[6].
Kontrakt terapeutyczny .To swoista umowa teatroterapeuty z aktorami dotycząca celów terapii, zadań służących realizacji tych celów oraz więzi miedzy uczestnikami i terapeutą.
Metody teatroterapii. Metody warsztatu teatralnego stosowane w działaniach teatralnych z osobami o specjalnych potrzebach edukacyjnych, niepełnosprawnych intelektualnie, fizycznie, niedostosowanych społecznie szczególnie z zaburzeniami zachowania oraz osób z utrudnieniami ekspresji emocji i uczuć. To sposoby działania ukierunkowane na maksymalne pobudzenie i rozwijanie naturalnej wrażliwości dramatycznej jednostki w celu wywołania pożądanych zmian. Metody oparte są na praktycznym działaniu zgodnie z zasadą aktywności uczestników czyli byciu i działaniu w grupie oraz systematyczności i stopniowania trudności. Występuje różnorodność metod, m.in: improwizacja (jako sposób prowadzenia próby), stylizacja , happening, drama, gra ustrukturowana.
Wybór metody zależy od celu terapii np. metoda kreacji zbiorowej to metoda aktywizująca sferę emocjonalną i społeczną członków zespołu, umożliwiająca „przeżycie” sytuacji scenicznej i wartościowanie problemów w nich rozwiązywanych. Aktorzy na drodze improwizacji, nie korzystając z gotowego tekstu dochodzą stopniowo do kreacji postaci, którą są gotowi przyjąć, bo właśnie ona jest dla nich najbardziej interesująca. W każdej z metod zastosowanie określonych technik aktorskich buduje związki psychofizyczne postaci zgodnie z wybraną filozofią roli jak np. Aleksandra, Czechowa, Stanisławskiego czy Suzuki. Wybranie filozofii roli ( np. teatru źródeł Grotowskiego) staje się optyką określonego narzędzia dialogu, którego uhonorowaniem jest przechodzenie uczestnika w stan „bycia aktywnym”, a co teatralnie można by nazwać odkrywaniem siebie w innym wymiarze.
Nieustrukturowany kontekst grania roli. Jest to taki rodzaj prowokacji różnych form i technik ekspresji aktorskiej, które pełnią funkcję komunikatów z perspektywy określonej teorii i praktyki arteterapeutycznej np. z perspektywy teorii relacji z obiektem , głownie założeń koncepcji Winnicotta. Może pozwalać na wyłonienie się wielu aspektów osobowości zarówno tych kontrolowanych przez osobę, jak i tych pozostających poza jej kontrolą czyli na ekspresję tych aspektów siebie, które w życiu zazwyczaj są silnie ograniczane, nadmiernie kontrolowane lub nieświadome.[7]
Pozycja w zespole działań teatralnych. Tym terminem określa się pozycję uczestnika określoną przez innych uczestników, na podstawie oceny działalności danego uczestnika jako członka zespołu. Uwzględnia się ocenę takich elementów działalności w zespole jak: umiejętność współpracy, odpowiedzialność za rolę, odpowiedzialność za zespół, systematyczność w pracy. Uczestnik realizując cele grupy – realizuje potrzeby własne, akceptując normy zespołu- jest akceptowany, poznając strukturę grupy – przyjmuje i akceptuje określoną rolę społeczną.
Rola w psychodramie. Rola w psychodramie rozumiana jest jako swoisty kształt jednostki, przejawiający się w czynnościach i cechujący ją w specyficznym momencie reagowania na jakąś sytuację. To prawdziwe wydarzenia stają się niejako „bazą”, która „umożliwia doprowadzenie do ponownego przeżycia patogennej sytuacji w <metarealności> stwarzanej przez spontaniczną grę odtwarzającą zaszłe wydarzenia. Budzące się w czasie takiej gry wspomnienia często ułatwiają odtworzenie traumatycznych sytuacji, towarzyszących im odczuć, także odreagowanie ich”.[8] Rola w psychodramie jest więc rolą psychologiczną, dzięki której wykonawca jednoczy się ze światem i wyraża to, co indywidualne i spontaniczne, zbiorowe czy schematyczne.
Rola w dramaterapii. Tutaj rola pojmowana jest jako rola teatralna, choć i w tym przypadku w rezultacie chodzi o to, by granie roli teatralnej stało się okazją do przejęcia jej jako swej roli psychologicznej. Przyjmowane przez aktorów role odgrywanych postaci wynikają z sytuacji określonej przez toczącą się akcję i są podstawą rzeczywistości tworzonej podczas widowiska. Rola traktowana jest więc tu umownie.
Struktura spektaklu. Przez strukturę spektaklu rozumie się wyróżnienie modelu dramatycznego czyli kierunku i kształtu działań scenicznych, będącego ucieleśnieniem (konkretyzacją )doświadczeń nabytych przez grupę: zachowań werbalnych, niewerbalnych, fizycznych i emocjonalnych przetworzonych, „przefiltrowanych” przez medium dramatyczne. Doświadczenia odczuwane i postrzegane najsilniej potencjalnie stanowić mogą o akcji dramatycznej ( bohater, fabuła, przedstawienie).
Teatr terapeutyczny. Teatr, który w swoich działaniach twórczych, postrzega człowieka przez pryzmat jego rozwoju osobistego, to znaczy może pokazywać jak człowiek widzi samego siebie w marzeniach, w przyszłości , w specjalnie tworzonych na użytek procesu gry sytuacjach zagrożenia, dokonywania wyborów czy podejmowania samodzielnych decyzji. To teatr o wyjątkowej estetyce i formie, w którym – zgodnie z tym, co postulował Grotowski – istotną rolę odgrywa aktor. Praca aktora nad rolą pełni funkcje komunikatów. W kontekście tego doświadczenia aktor spotyka się często z tematami trudnymi poznawczo czy emocjonalnie, które w sprzyjającej przestrzeni teatralnego dziania się, na drodze jego aktywności twórczej, mogą zostać bezpiecznie rozpoznane ,bez przepracowywania ich w sposób otwarty. Reżyser porównywalnie przyjmuje albo własny zamysł scenariuszowy albo dokonuje wyboru tematu z listy adaptacji w kategorii odpowiedniej struktury i formy, ważnej dla uczestnika i jego poziomu rozumienia czy możliwości wykonawczych. Powstały układ z założenia stworzyć ma dramaturgiczny ciąg noszący znamiona spektaklu, gdzie końcowa jego prezentacja powinna, zaświadczać o tym, na ile wykonawcy zawierzyli określonemu językowi komunikacji, a w przypadku uczestnika z psychiczną czy intelektualną dysfunkcją szczególnie obrazować, w jakim stopniu uznali oni za własny, nowy dla siebie teatralny język. Dla wykonawcy gra sceniczna musi budować dostępną i bezpieczna formę manifestacji swojego „ja.” Odmienny styl porozumiewania się wykonawców, stanowić może jednocześnie pole obserwacji i doświadczeń dla poszczególnych aktorów, grupy i trenera dlatego tak ważne jest celowe prowokowanie do wypowiadania się na temat wrażeń z gry.
Teatroterapeuta. To osoba, która jest profesjonalnie przygotowana do pracy terapeutycznej i artystycznej. Podobnie jak pedagoga- terapeutę, cechuje go wykształcenie pedagogiczne- kierunkowe (oligofrenopedagogika, rewalidacja, resocjalizacja, itp.) oraz przygotowanie psychologiczne z poszerzonym o wymiar duchowy zakresem pojęć – różni komponent jakim jest obszar profesjonalnie wybranej dziedziny sztuki w tym doświadczenie i fachowość praktyki artystycznej. Teatroterapeuta posiadać ma umiejętność świadomego łączenia technik teatralnych i aktorskich z wyborem odpowiedniej strategii terapeutycznej. Ponadto musi być artystą, aby móc uprawiać sztukę w wymiarze pozaartystycznym, gdzie praca nad spektaklem nie kończy się na reżyserii. Prymarna funkcja teatroterapeuty polega na bezpiecznym wprowadzaniu i odpowiedzialnym przeprowadzaniu uczestnika przez proces twórczy, tak by w efekcie rozumiał: co i dlaczego robi na scenie, co musi jeszcze wykonać w grze z partnerem, a czego nie może robić. Taki rodzaj informacji w optymalnym stopniu prowokować ma uczestnika do zaangażowania się we własny, potencjalny rozwój.
Teatroterapia to metoda arteterapii, której uczestnikami są osoby potrzebujące pomocy pedagogicznej i psychologicznej w zakresie korygowania postaw społecznych, samorealizacji, osiągnięcia dojrzałości emocjonalnej, samopoznania, kompensacji, przystosowania. W procesie teatroterapii jednocześnie koncentruje się na twórczym kreowaniu roli w spektaklu teatralnym i na wewnętrznych procesach zaangażowanych w grę. Poprzez proces gry , w swobodnym przepływie impulsów, obrazów, uczuć oraz identyfikacji wyrażonych w rolach odbywa się proces transformacji, czyli przemiany. W takim ujęciu gra powinna mieć charakter terapeutyczny czyli umożliwiający twórczość wedle wyobrażeń o osobie ludzkiej i jej relacjach. Ważnym stać się musi również artystyczny efekt finalny gry czyli powstanie spektaklu o wysokiej jakości estetycznej.
Teatroterapia osób niepełnosprawnych intelektualnie – forma warsztatów. Jest to metoda pracy zdeterminowana założeniem, iż są to przede wszystkim autorskie programy rozwoju uczestnika poprzez działania teatralne i parateatralne skoncentrowane na osobie działające. Stąd prymarna wartość osobistego wysiłku i osobistych zmian (rozwój psychiczny) przy wyraźnych założeniach artystyczno – estetyczny (rozwój twórczy), wynikających z jasności widzenia ogromnej mocy terapeutycznego potencjału w samym działaniu artystycznego produktu, jakim jest opracowywanie roli teatralnej ( proces twórczy ) czy jej pełna realizacja (dzieło, wytwór). Stąd równoprawne stają się metody improwizacji, gry ustrukturowanej oraz formy naprzemienne, które spełniają swoja rolę w odniesieniu do zadań terapii przygotowanych do realnego wykonania w krótkim okresie czasu działań warsztatowych ( np. warsztaty 3- dniowe, tygodniowe, cykl warsztatów). Tak przygotowane działania dając okazję do ekspresji tworzą obszar międzyludzkiego obcowania[9] w sytuacjach specjalnych w których to od początku ramy relacji wyznaczać się powinno w odniesieniu do przyjętej koncepcja psychologicznej np. w odniesieniu do osób z utrudnieniami rozwojowymi koncepcja relacji w psychologii spotkania,[10] wyznacza ramy w triadzie dialog –relacja – spotkanie. Cechą charakterystyczną jest tutaj w pełni włączenie się każdego uczestnika do pracy grupowej: sens uczestnictwa zawarty jest w pracy i uczeniu się na podstawie praktycznych doświadczeń wyznaczanych ową triadą.
Wskaźnik zachowań twórczych w teatroterapii – to częstość ujawniania się określonej tendencji kreatywnej w zachowaniu wykonawców, przejawiającej się w formie i treści podawanych rozwiązań zadań aktorskich (bez warunku odwagi w mówieniu i oryginalności wytworu)gdzie na wcześniej określonych scenicznie typach gestów, odzewów czy reakcji wykonawca nakłada odmienne, co nie znaczy oryginalne, ale udoskonalone na swój własny sposób zachowania.
Zadanie aktorskie. Zadanie, które stawia aktorowi reżyser w formie pytań : co robisz? , po co to robisz? ( te dwa komponenty określa lub dookreśla reżyser ) jak robisz ? ( praca aktora nad rolą, własna propozycja wykonania ). Emocje aktora związane są z teatralnym dzianiem się , natomiast jego ciało z działaniem scenicznym. Pytania mają wywołać twórcze reakcje i dotyczą kwestii bliskich wszystkim uczestnikom.
[1] Cyt.za: A. Bielańska, Teatr, który leczy , Kraków 2001 , s. 23
[2] M. Nowakowska, Dramaterapia i gra „Czasopismo Psychologiczne”, Tom 12, Nr 1, 2006, s.9-10
[3] Więcej: M.A.Czechow, O technice aktora, Kraków 1995
[4] J.Grotowski, za: D. R. Johnson , Forrester A., Dintino C., Miller J., Schnee G. (1996): Towards a poor drama therapy, “The Arts in Psychotherapy”, 1996 Vol 23, nr 4
[5] K. Pankowska, Funkcje dramy na gruncie psychiatrii, psychologii i pedagogiki. „Kwartalnik Pedagogiczny”, 1984 nr 8, s.128
[6] Więcej : A.Stefańska, Zadania reżysera w pracy terapeutyczno – teatralnej z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie, [ w: ] K.Krasoń, B.Domagała (red.) W kręgu sztuki i ekspresji dziecka, rozważania inspirujące, Katowice 2006
[7] Więcej: D.R. Johnson, 1982, za: A. Kuczyńska, H. Makowska, Drama, która leczy. Materiały konferencyjne „Sztuka i terapia”. Zielona Góra 1-2. II. 2002
[8] J. W. Aleksandrowicz, Psychoterapia medyczna, Warszawa 1994, s.143
[9] w świetle rogerowskiej koncepcji terapii niedyrektywnej ,, zamiast pytać o to jak można postępować z drugim człowiekiem, czy tez jak go zmieniać – lepiej jest pytać o to jak można tworzyć wzajemne interakcje, które człowiek mógłby wykorzystać do rozwoju swojej osobowości , a zatem lepszej funkcjonalności” cyt. za: B.Śliwerski, Pedagogika niedyrektywna ,”Edukacja i Dialog” 2001, nr 9-10
[10] zob. A.Gałdowa, Psychologia spotkania , [w:] Psychologia osobowości i antropologia filozoficzna , red. A.Gałdowa, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego , prace psychologiczne. Zeszyt 1, Kraków 1993, s.38
…………………………………..
Informacje o autorze:
Dr Anita Stefańska – adiunkt w Zakładzie Arteterapii -Wydział Pedagogiczno Artystyczny UAM w Poznaniu , członek Zarządu Stowarzyszenia Arteterapeutów Polskich KAJROS , interesuje sie zagadnieniem szeroko rozumianej kreatywności ludzi z niepełnosprawnością intelektualną, poszukiwaniem nowych narzędzi i nośników twórczej komunikacji oraz nowatorskiego podejścia do empirycznych działań w tym obszarze teorii i praktyki. Autorka ponad 20 publikacji dotyczących teatroterapii oraz projektów z zakresu wspomagania rozwoju metodami arteterapii, prowadzi w Polsce warsztaty teatroterapii zgodnie z autorskim modelem działań teatralno -terapeutyczych. W zakresie sztuki teatru wychowanka prof.Waldemara Wilhelma.
Artykuł w przygotowaniu do publikacji na łamach czasopisma “Arteterapia”. Opublikowany za zgodą autora.
Myślę, że niezwykle ważną sprawą w arteterapii i jednocześnie najtrudniejszą jest odpowiednie “dopasowanie się” ludzi do siebie, dobre poznanie siebie, wzajemne zaufanie sobie, by móc jak najpełniej zrealizować cel. Bardzo ciekawy artykuł porusza sprawy, które w świecie mają już swoją historię, a przede wszystkim są traktowane serio i na szeroką skalę tzn. leczenie przez teatr nikogo na Zachodzie nie dziwi i nie śmieszy, a u nas ciągle jeszcze rzecz zdaje się być traktowana jako coś niezwykłego. Chodzi mi o to, że jest to w dalszym ciągu metoda mało popularna, a chyba skuteczna. Miałem okazje obserwować pracę osób niepełnosprawnych nad spektaklem i widziałem, że jest to dla nich bardzo istotna sprawa. Jak bardzo wzrastała ich samoocena i ogólne samopoczucie. Ludzie niepełnosprawni intelektualnie są najczęściej spychani na margines, a to wysoce niesprawiedliwe. Oni też czują, mają swoje ambicje, potrzeby. To temat, do którego należy często wracać. Druga rzecz to problem akceptacji siebie. Mnie najbardziej interesuje na jakiej zasadzie terapeuta powierza rolę pacjentowi( nie wiem do końca czy to dobre określenie)? Co jest bardziej skuteczne-czy wejście w sytuację, w której dana osoba jest sprawcą zła, czy wybawicielem, obrońcą przed niebezpieczeństwem? Która z tych dwóch sytuacji jest bardziej efektywna w teatroterapii?
Od dawna brakowało ustaleń terminologicznych dotyczących teatroterapii, które byłyby dostępne szerszemu gronu osób zainteresowanych tą tematyką. W świadomości społecznej istnieje teatr w konotacji przede wszystkim artystycznej i drama, jako jedna z metod pracy w ramach przedmiotów humanistycznych na różnych szczeblach szkolnictwa. Teatroterapia, funkcjonująca już od dawna z powidzeniem na całym świecie, w Polsce jest odkrywana.Tym bardziej cieszy fakt, że w Polsce dr Anita Stefańska wypracowała podejście autorskie w tej dziedzinie. Dla niektórych z pewnością zawarte w tym artykule treści będą odkryciem, pozwalającym uzmysłowić sobie, jak teatr w wymiarze terapii może dokonać zmainy w nas samych i innych, jak może nas “umiejscowić”, upewnić, że jesteśmy ważni w przestrzeni przeżywanej w momencie twórczym i następnie w przestrzeni życia codziennego. Autorka w swej pracy koncentruje się głównie na osobach niepełnosprawnych intelektualnie, lecz uniwersalizm proponowanego podejścia teatroterapeutycznego zachęca do skonfronotwania tej formy współdziałania z klientem również w innych obszarach potrzeb i wierzę, że sprawdziłoby się ono również w terapii klinicznej.
Z pewnością cykl szkoleń – warsztatów poprowadzony przez dr Anitę Stefańską wspomógłby polskich teatroterapeutów w codziennej pracy.
Jeśli to możliwe to chciałabym mięć możliwość zweryfikowania pojęć jęśli chodzi o dramaterapię w ujęciu brytyjskim.