Wskazania i przeciwwskazania dla stosowania elektronicznej technologii muzycznej w pediatrycznych placówkach medycznych

Wskazania i przeciwwskazania dla stosowania elektronicznej technologii muzycznej w pediatrycznych placówkach medycznych

Indications and counterindications for electronic music technologies in a pediatric medical settings

A. M. Whitehead-Pleaux, MA, MT-BC,

S. L. Clark, MT-BC, CCLS, L. E. Spall, BM

Tłumaczenie: Karolina Walentyńska

Streszczenie

Elektroniczne technologie muzyczne (ang. Electronic Music Technologies – EMT) przez ostatnie 10 lat rozwinęły się i stały bardziej dostępne dla muzykoterapeutów i ich klientów. Muzykoterapeuci zmieniają swoją kliniczną praktykę tak, by włączyć w proces najnowsze technologie, takie jak: oprogramowanie, instrumenty, odtwarzacze MP3, muzyczne gry wideo i inne. Stają się one coraz bardziej popularne na polu muzykoterapii, jednakże w literaturze specjalistycznej nie można znaleźć wielu informacji na temat wskazań i przeciwwskazań dla stosowania elektronicznych technologii muzycznych na oddziałach pediatrycznych. W artykule tym zaprezentowane zostały wytyczne do stosowania EMT w muzykoterapii w pediatrycznych placówkach medycznych. Zostaną zgłębione zastosowania kliniczne oraz przeciwwskazania do stosowania EMT.

Słowa kluczowe:

Muzykoterapia, technologia muzyczna, oprogramowanie, gry wideo, medycyna, dzieci, nastolatki.

Wstęp

Tak jak w wielu innych dziedzinach, technologia poszerzyła możliwości zastosowania muzykoterapii w placówkach medycznych. Elektroniczna technologia muzyczna (EMT) oferuje nowe, innowacyjne sposoby wychodzenia na przeciw potrzebom pacjentów oddziałów pediatrycznych. Podczas poszukiwań na temat działań terapeutycznych opartych na użyciu EMT autorzy znaleźli bardzo niewiele artykułów opisujących jak i kiedy należy je stosować, a także nie znaleźli praktycznie żadnych informacji na temat ich zastosowania w muzykoterapii medycznej. W związku z brakiem opublikowanych wytycznych i szczegółowych opisów, autorzy zaprezentują procedury klinicznego zastosowania EMT w pediatrycznej muzykoterapii medycznej. Wytyczne nie są ścisłymi regułami, lecz ogólnymi wskazówkami zanotowanymi podczas ponad 4-letniej praktyki szpitalnej, do której wprowadzono różnorodne EMT do muzykoterapii. Autorzy mają nadzieję, że inni muzykoterapeuci będą opierać się na tych ogólnych wskazówkach, poszerzając kliniczne zastosowanie EMT w czasie sesji muzykoterapeutycznych.

Mimo, że dotychczas literatura specjalistyczna nie skupiała się na zastosowaniu EMT w praktyce, to nagrywanie i edytowanie muzyki, jak i użycie elektronicznych instrumentów było badane przez muzykoterapeutów przez ostatnie kilka dekad. Krout (1992, 1992), Henderson (1983) oraz Montello i Coons (1983) omawiali problematykę użycia elektronicznych nagrań muzycznych, sprzętu edytującego i technologii nagrywania płyt CD w praktyce muzykoterapeutycznej. Wielu autorów (patrz: Bibliografia 5-14) badało zastosowanie elektronicznych instrumentów muzycznych w muzykoterapii, takich jak: elektryczne gitary, elektroniczną perkusję czy elektroniczne instrumenty klawiszowe. Tego typu działania są wykorzystywane w wielu sytuacjach, lecz głównie w placówkach edukacyjnych dla dzieci z zaburzeniami rozwoju. Krout (1992) rozważał użycie podczas sesji muzykoterapii oprogramowania służącego do komponowania. We wspomnianej literaturze brak jest jednak wskazówek dla ich zastosowania.

Niedawno badania, w których analizowano użycie i przeszkody dla użycia EMT w praktyce klinicznej i w edukacji muzykoterapeutów. Crowe i Rio (2004) odkryli, że muzykoterapeuci nie potrafią określić jaki rodzaj EMT jest odpowiedni w ich praktyce a studenci muzykoterapii nie otrzymywali adekwatnej informacji o zastosowaniu EMT w praktyce muzykoterapeutycznej. Magee i Burland (2008) badali jak muzykoterapeuci w praktyce używają EMT, skupiając się na stosowaniu urządzeń wejściowych z cyfrowym interfejsem (MIDI). Dane z raportu ukazują wskazania i przeciwwskazania do użycia EMT w pracy z osobami o specjalnych potrzebach. Magee i Burland kontynuowali tą ścieżkę badań dochodząc do wniosku, że zastosowanie EMT ułatwia aktywne muzykowanie i zwiększa zdolność klienta do ekspresji muzycznej, wyliczając przy tym dalsze wskazania i przeciwwskazania.

Mimo, że istnieją pewne podobieństwa w populacji badanej przez Magee i Burland’a, ich wskazania i przeciwwskazania nie dają się w pełni zastosować w muzykoterapii w placówkach pediatrycznych. W związku z tym nadal istnieje potrzeba wprowadzenia tu wytycznych dla stosowania EMT.

W bostońskim Szpitalu dla Dzieci Shriners (SHC-Boston, Massachusetts), dziecięcym szpitalu pooparzeniowym, muzykoterapia stosowana jest w celu poprawy radzenia sobie z bólem i niepokojem, wspierania własnej ekspresji, osiągania fizycznych celów, polepszania adaptacyjnych strategii radzenia sobie, wspierania społecznego rozwoju i innych. EMT mogą być stosowane w połączeniu z tradycyjnymi formami muzykoterapii, zwiększając potencjał działań i umożliwiając sprostanie złożonym potrzebom rodziców. Są one zintegrowane z istniejącą dotychczas praktyką poprzez użycie instrumentów elektronicznych i tradycyjnych. Obecnie stosowane EMT to: oprogramowanie muzyczne Apple, odtwarzacze MP3, instrumenty elektroniczne, gry wideo oparte na muzyce, oraz muzyczne aplikacje (apps)[1] na iPod’a touch[2]. iPod touch pozwala na dostęp do ciągle rozwijających się programów posiadając wygodny, przenośny rozmiar i ekran dotykowy.

Podczas używania EMT z dziećmi muzykoterapeuta musi wziąć pod uwagę stopień rozwoju pacjenta. Może mieć on wpływ na zdolność dziecka do manipulacji sprzętem. Koordynacja, zdolność koncentracji na zadaniu przez dłuższy okres czasu, zdolność do radzenia sobie z wieloetapowym zadaniem, koordynacja ręka-oko, łatwość tworzenia muzyki, zręczność to kilka z czynników rozwojowych, które terapeuta musi wziąć pod uwagę w czasie dobierania działań z użyciem EMT. Autorzy podejmując decyzję o zastosowaniu różnych EMT biorą pod uwagę również zawartość słowną, obrazową i dźwiękową. Tabela 1 ilustruje wybrane programy, instrumenty elektroniczne, muzyczne gry i aplikacje właściwe dla odpowiednich grup wiekowych.

Tabela 1. Zastosowanie EMT dla odpowiednich grup wiekowych

Hospitalizacja dziecka może mieć głęboki wpływ na jego właściwy rozwój. Dzieci, które doświadczyły przedłużającej się choroby często doznają w konsekwencji opóźnienia lub regresji. Gerik (2005) wskazuje, że hospitalizowane dzieci mogą być po prostu zbyt chore, by ćwiczyć ważne dla ich rozwoju umiejętności. W wyniku tego, hospitalizacja często ma negatywny wpływ na zdolność do radzenie sobie. Podczas gdy już tradycyjna muzykoterapia sprzyja wyrównywaniu deficytów rozwojowych i budowaniu pozytywnych strategii radzenia sobie, użycie EMT może dodatkowo pomóc w pracy nad osiągnięciem tych celów.

Zastosowanie EMT może zwiększyć dostępność i zainteresowanie muzykoterapią przez poszczególne grupy wiekowe, np. z pewną pomocą muzykoterapeuty już bardzo małe dzieci są w stanie ułożyć własną piosenkę za pomocą gotowych pętli[3]. Daje im to poczucie bycia „w czymś dobrym” w środowisku, w którym mogą czuć beznadzieję czy bezsilność. Na drugim końcu populacji znajdziemy nastolatki, które często używają muzyki jako środka rezonującego z ich własną tożsamością. Hallam (2010) stwierdził, że młodzież mająca związek z muzyką może posiadać większą samoświadomość, jest dobrze nastawiona emocjonalnie i efektywna społecznie. W kontekście hospitalizacji, nastolatki mogą nauczyć się pozytywnego radzenia sobie z życiem czy bólem poprzez zastosowanie różnorodnych EMT.

Odkąd program muzykoterapii w bostońskim Szpitalu dla Dzieci Shriners zaczął łączyć EMT z dotychczasową formą muzykoterapii, autorzy odkryli różnorodne terapeutyczne zastosowania dla tych sprzętów. Po rozważeniu zastosowania EMT autorzy wyselekcjonowali trzy ogólne obszary leczenia: radzenie sobie z bólem, aspekt psychologiczno-społeczny oraz fizyczny, a także stworzyli następujące wyznaczniki do stosowania EMT.

Radzenie sobie z bólem

Jednym z głównych aspektów, na którym często skupia się muzykoterapia medyczna jest radzenie sobie z bólem. Podobnie jak tradycyjna muzykoterapia, EMT może być efektywnym narzędziem redukującym ból. Tak w tradycyjnych formach muzykoterapii jak i w EMT istnieją wskazania i przeciwwskazania.

Najczęstsze działania muzykoterapeutów kierowane są na lekki i umiarkowany ból – poprzez  słuchanie lubianej przez pacjenta muzyki. Muzykoterapeuta uczy pacjenta jak samodzielnie używać muzyki do redukowania bólu. W związku z postępem technologii, odtwarzacz MP3 stał się relatywnie wygodniejszym EMT do stosowania w muzykoterapii niż odtwarzacz płyt CD. Wgranie konkretnej muzyki do odtwarzacza MP3 jest zdecydowanie mniej czasochłonne i tańsze niż nagrywanie płyty CD dla każdego pacjenta. Dodatkowo, nawet odtwarzacz z małą pojemnością pamięci pozwala na wprowadzenie do niego dłuższych fragmentów muzycznych i daje większą swobodę w zmienianiu utworów. Do rozważenia pozostaje jednak kwestia obecności głośnika w odtwarzaczu. Jeśli pacjent miał operację, uraz bądź cierpi na chorobę dotykającą uszu lub głowy założenie słuchawek może być niemożliwe. Głośnik pozwala wtedy nawet najmłodszym z pacjentów, włączając niemowlęta i małe dzieci (ang. toddlers), na użycie odtwarzacza MP3. Mimo, że jakość dźwięku płynącego z małego głośnika przy odtwarzaczu nie jest najwyższa, wystarcza do działań muzykoterapeutycznych. Dodatkowo, głośnik umożliwia dzieciom słuchanie muzyki z ich rodzicami, przyjaciółmi, współlokatorami, co zmniejsza poczucie izolacji. Podczas wybierania odtwarzacza MP3 warto zastanowić się czy opcja radia może być korzystna dla pacjenta. Radio pozwala pacjentowi na większą swobodę w rekreacji i aktywności z ulubioną muzyką. Dwa minusy odtwarzacza MP3 to konieczność ładowania baterii i możliwość zgubienia go ze względu na mały rozmiar. Poza tymi dwoma wadami w odtwarzacz MP3 jest warto zainwestować ze względu na jego przewagę nad używaniem płyt CD.

EMT mogą być pomocne w łagodzeniu lekkiego i umiarkowanego bólu. Programy służące do kompozycji takie jak GarageBand[4], wymagają od pacjenta skupienia się na komponowaniu piosenki, co może zredukować ilość informacji bólowej docierającej do mózgu. Podobnie gry wideo oparte na muzyce i muzyczne aplikacje wymagają skupienia się na informacji sensorycznej włączając dźwięk, obraz, dotyk i ruch (szczególnie ma to miejsce w grach Wii[5]). Owe skupienie na informacji sensorycznej funkcjonuje w obrębie teorii radzenia sobie z bólem zwanej Neuromatrix Theory (teoria neuronalna).Wedle niej mózg woli podążać za informacją sensoryczną niż za informacją bólową. Gry i aplikacje oparte na muzyce muszą być dla pacjenta wciągające i wystarczająco interesujące by podtrzymać jego uwagę. Granie na elektronicznych instrumentach takich jak QChord[6] (Suzuki Corporation, Santee, CA), DJX-II Scratch Mixer Box[7] (Yamaha, Buena Park, CA) i instrumenty klawiszowe mogą redukować percepcję bólu w ten sam sposób. Jednakże to na muzykoterapeucie spoczywa odpowiedzialność za właściwe użycie tych sprzętów. Przy odpowiednio dostosowanych parametrach gry, aplikacji czy instrumentu pacjent skupia się na działaniu, a nie na doświadczanym bólu.

Kiedy pacjent doświadcza umiarkowanego lub silnego bólu aktywne formy EMT nie są wskazane. W takiej sytuacji, wskazane jest użycie tradycyjnej muzykoterapii z zastosowaniem ulubionej muzyki na żywo. Programy do komponowania muzyki, gry oparte na muzyce, muzyczne aplikacje i elektroniczne instrumenty wymagają samodzielnego skupienia się. Kiedy pacjent doświadcza umiarkowanego lub silnego bólu, np. podczas jakiejś procedury medycznej, jego zdolność do podtrzymywania skupienia jest zaburzona. Bez wymaganego skupienia, działanie staje się niepomyślne i frustrujące dla pacjenta. Może to wzmacniać negatywne emocje związane z doświadczanym bólem lub dochodzenie samych bodźców bólowych. Ponadto EMT zwykle wymaga, by pacjent odgrywał aktywną rolę w muzykowaniu. Kiedy pacjent odczuwa umiarkowany lub silny ból może nie być zdolny do aktywnego uczestnictwa w tworzeniu muzyki. Czynne lub bierne słuchanie może być wszystkim, co pacjent w takiej chwili może z sukcesem zrobić. Stąd tradycyjna muzykoterapia taka jak słuchanie muzyki na żywo bardziej nadaje się dla dzieci, które doświadczają ostrego bólu.

W powyższych wypadkach wskazana jest tradycyjna forma muzykoterapii. Podobnie jak przy użyciu EMT, tradycyjna muzykoterapia wysyła sensoryczny sygnał do mózgu odnoszący się do dźwięku, obrazu, dotyku i ruchu. Muzykoterapeuta w pełni sprawuje kontrolę nad wszystkimi elementami muzyki i może modyfikować je natychmiast, gdy tylko zachodzi potrzeba ze strony pacjenta i jego odczuć. Działania z EMT nie są w stanie być tak elastyczne i wymagają czasu by dostosować je do jakichkolwiek zmian w potrzebach dziecka doświadczającego silnego lub ostrego bólu, szczególnie, gdy terapeuta nie jest biegły w obsłudze EMT. Natężenie i typ bólu powinny być zawsze wzięte pod uwagę podczas wyboru pomiędzy EMT a tradycyjną muzykoterapią mającą na celu łagodzenie bólu.

Aspekt psychologiczno-społeczny

Pediatryczno-medyczna muzykoterapia często jest skierowana na zaspokojenie psychologiczno-społecznych potrzeb pacjentów. Dodawane do praktyki muzykoterapeutycznej EMT powiększyło ilość sposobów, w których autorzy są w stanie sprostać potrzebom pacjentów poprzez połączenie lubianej przez pacjentów muzyki z muzycznymi aktywnościami. Takimi celami psychologiczno-społecznymi do przepracowania mogą być: niepokój, własna ekspresja, więzi się z bliskimi, obraz samego siebie, zakończenie pobytu w szpitalu.

Niepokój

Podczas hospitalizacji wiele dzieci doświadcza niepokoju związanego z oczekiwaniem na operację, a także przed i podczas zabiegów. EMT dają muzykoterapeucie więcej narzędzi, które mogą być użyte po to, aby dziecko wyraziło swój niepokój lub zamieniło go na produktywne, pozytywne doświadczenie. W zależności od wieku rozwojowego i muzycznych zainteresowań dziecka, istnieją różnorodne działania, w których użyć można EMT. Młodsze dzieci mogą wyrazić swój niepokój fizycznie, poprzez ruch. Wybierając tradycyjną formę muzykoterapii, muzykoterapeuta zwykle stosuje grę na instrumentach, co sprawia, że niepokój ma kreatywne ujście. Podobnie jest z EMT – muzykoterapeuta sięga po sprzęt pozwalający kreować energetyczną muzykę i zawierający ruch, jako główny czynnik jej tworzenia.  DJX-II Scratch Mixer Box i QChord to sprzęty, które oferują dziecku przystępny i dynamiczny środek do wyrażenia emocji. DJX-II Scratch Mixer Box zawiera ponad 100 różnych piosenek z 10 różnymi pętlami dla każdej. Zawiera również konsoletę do pocierania z 70 różnymi odgłosami[8]. Pacjent może wybrać pętlę (1 motyw, 5 wariacji, 4 frazy przejściowe – łączniki), skrecze, tempo, a także dodać inne efekty jak np. wibracja „wah-wah”[9], zniekształcenie i phaser[10]. Poprzez naciśnięcie guzika, pacjent może z sukcesem stworzyć piosenkę i ją zeskreczować. Podczas używania DXJ-II Scratch Mixer Box’a dziecko, które doświadcza większego niepokoju i stresu, częściej wybierze łączniki niż tematy czy ich wariacje. Łączniki te zawierają więcej dysonansów, które pozostają nierozwiązane, co zdaje się symbolizować niepokój dziecka.

Pięcioletni Todd czekał na operację. Był bardzo zaniepokojony i nie mógł skupić się na dłużej niż 2 minuty podczas tradycyjnej formy muzykoterapii. Muzykoterapeutka wprowadziła więc DJX-II Scratch Mixer Box i wytłumaczyła pacjentowi jak go obsługiwać. Todd szybko wybrał skrecz i melodię. Nim minęła minuta, przełączył je na jeden z zapętlonych łączników, przy którym pozostał dołączając skrecze. Muzykoterapeutka grała wraz z nim. Najpierw zmodyfikowała efekt [brzmieniowy] dźwięku, na co Todd zaśmiał się i powiedział, że mu się podoba. Następnie zamieniła łącznik na zapętlony temat. W ciągu 45 sekund chłopiec dał upust swojemu zaniepokojeniu poprzez łącznikową frazę trwającą 5 minut, by następnie zmienić ją na zapętloną wariację tematu. Todd pozostawił te ustawienia na minutę, a następnie zmienił ponownie na zapętloną frazę łącznikową. Można więc powiedzieć, że elementy muzyki zawarte w zapętlonej łącznikowej frazie wraz ze skreczem wyrażały niepokój, który odczuwał Todd.

Nastolatki zwykle doświadczają emocji, w tym również niepokoju, wewnętrznie. Programy, jak GarageBand i aplikacje, takie jak Groove Maker, pozwalają wyrazić im ich niepokój przez komponowanie piosenek. Poprzez dobór odpowiednich pętli, które odzwierciedlają ich myśli i emocje, pacjenci mogą stworzyć piosenkę z lub bez słów, w której będą oni mogli podzielić się swoimi odczuciami. W zależności o tego, jak długa i skomplikowana jest piosenka, pacjent może ukończyć kompozycję i nagrać ją na płytę CD w ciągu 10-45 minut. Pacjent otrzyma konkretny wynik z sesji, który może podnieść jego poczucie kontroli w środowisku, w którym ma jej niewiele. Dodatkowo, zaangażowanie nastolatka w komponowanie pomaga mu używać lub uczyć się właściwych strategii radzenia sobie.

Arianna, nastolatka z Kanady, była zdenerwowana czekając na operację. Pamiętając poprzednie operacje, przypominała sobie ból, którego wtedy doświadczyła i obawiała się, że i tym razem po operacji będzie podobnie. Muzykoterapeutka użyła GarageBand’u by Arianna  napisała piosenkę. Ponieważ do szpitala jechała z mamą samochodem postanowiła napisać piosenkę country o podróżowaniu. Używała pętli gitary akustycznej i prostej pętli perkusji oraz dodała odgłosy jazdy autem. Podczas pracy nad piosenką ułożyła podkład do kompozycji i rozpoczęła pierwszą zwrotką o podróży do szpitala, a następną o tym jak martwi się operacją. Potem, zaczęła opowiadać o dziwacznych przygodach, które jej się przytrafiły w drodze do szpitala. Dzięki stworzeniu kompozycji o podróży do szpitala i terapeutycznemu procesowi jej tworzenia, stała się bardziej zrelaksowana, co sprawiło, że była gotowa do poddania się operacji.

Oczekiwanie na operację to sytuacja, która wywołuje silny niepokój u dzieci i nastolatków. Czasem tradycyjna forma muzykoterapii może nie skutkować. Zastosowanie alternatywnej formy terapii, np. gier wideo opartych na muzyce czy muzycznych aplikacji, podobnych do tych, z którymi pacjent styka się na co dzień może być całkiem efektywne w redukowaniu niepokoju. Po pierwsze pacjent ma już wcześniej istniejące skojarzenia związane z odczuwaniem szczęścia podczas korzystania z tych gier i aplikacji. Po drugie gry te angażują pacjenta wizualnie, słuchowo, dotykowo i kinestetycznie, co pozwala mu skupić się na grze zamiast na sali, w której przebywa, sprzęcie medycznym i innych bodźcach wizualnych, które przypominają mu o zbliżającej się operacji. Wreszcie, gra może pomóc graczowi w czasowej projekcji samego siebie w grze pozostawiając stres i niepokój poza obecną, przedoperacyjną sytuacją, co pozwala na oddalenie obecnych zmartwień.

Enrique, 8-letni chłopiec z Republiki Dominikany, był bardzo nerwowy przed operacją. Muzykoterapeutka wraz z jego matką próbowały zaangażować go w rozmowę, słuchanie muzyki, granie na instrumencie, komponowanie piosenki za pomocą GarageBand’u oraz inne rzeczy, jednak bezskutecznie. Siedział sztywno ze skrzyżowanymi ramionami, wpatrując się w ścianę i kręcąc głową na każdą propozycję. Muzykoterapeutka wyjęła iPod’a touch i pokazała Enrique różne muzyczne aplikacje i gry. Enrique zagrał w każdą po 5-10 minut, co sprawiło, że jego ramiona rozluźniły się i zaczął angażować się rozmowę z muzykoterapeutką o każdej z  aplikacji. Kiedy zespół lekarzy przyszedł, by zabrać go na salę operacyjną, Enrique uśmiechnął się i oddając podziękował muzykoterapeutce za użyczenie iPod’a touch. Mimo, że aplikacje iPod’a touch nie są najbardziej interaktywnym narzędziem terapeutycznym, pozwoliły Enrique skupić się na czymś innym, niż martwiąca go operacja, co dało możliwość terapeutycznego wsparcia. Jego poziom niepokoju widocznie zredukował się, więc mógł on wejść na salę operacyjną.

W czasie pozbywania się niepokoju, urządzenia wymagające intensywnego skupienia i odwlekające gratyfikację mogą być niewskazane. Kiedy dzieci i nastolatki pozostają pod działaniem stresu ich zdolność do radzenia sobie z odwleczoną gratyfikacją i tolerancja na frustrację są ograniczone. Jeśli program zawiera zbyt wiele kroków lub jest zbyt trudny, pacjent może ulec frustracji i doświadczyć uczucia porażki. Frustracja i porażka zwiększą wtedy poziom niepokoju, co zaneguje wszystkie korzyści płynące z sesji muzykoterapeutycznej. Ważne jest by muzykoterapeuta szybko ocenił ile tolerancji na frustrację ma dziecko i jak długo jest w stanie tolerować brak gratyfikacji. Podobnie, pacjent pod wpływem stresu może nie być w stanie podążać za kolejnymi zadaniami w muzyce czy grze. Muzykoterapeuta musi oszacować zdolność jednostki do pomyślnego zaangażowania się w rozbudowane zadanie. Jeśli zadanie już się rozpoczęło i pacjent okazuje frustrację lub nie jest w stanie skupić się na zbyt dużej ilości elementów zadania, muzykoterapeuta musi tak dostosować działanie, by skończyło się ono pomyślnie lub zmienić je na inne. Tak jak w tradycyjnych metodach muzykoterapeutycznych, muzykoterapeuta musi stale szacować efektywność zadania i modyfikować lub zmieniać je, jeśli jest dla pacjenta zbyt frustrujące lub nie może zakończyć się sukcesem.

Innym przeciwwskazaniem dla użycia EMT z dziećmi i nastolatkami w szpitalu są widoczne symptomy ostrego zaburzenia stresowego lub zespołu stresu pourazowego, halucynacji, delirium i dezorientacji. Stymulacja i zawartość EMT może zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia niespodziewanych lub odwrotnych do zamierzonych reakcji, kiedy pacjent jest w stanie dysocjacyjnym, zmienionym stanie świadomości, doświadcza halucynacji lub dezorientacji. Tradycyjna muzykoterapia jest bardziej elastyczna i może odpowiadać na zmiany pacjenta od razu. Muzykoterapeuta ma wtedy pełną kontrolę nad zawartością i elementami muzyki, tempem, głośnością, tonacją i długością piosenki. Dodatkowo, tradycyjna forma muzykoterapii wprowadza kontakt człowiek-człowiek, co jest kluczowym elementem w leczeni traumy i zapewnienia orientacji w rzeczywistości. EMT bywają mniej elastyczne, kreując barierę pomiędzy muzykoterapeutą a pacjentem oraz posiadają elementy, które mogą sprzyjać dezorientacji.

Własna ekspresja

Zwykle trafienie dziecka do szpitala okazuje się być wydarzeniem zmieniającym życie. By usprawnić dostosowywanie się do zmian w życiu małego pacjenta, muzykoterapeuta skupia się na stworzeniu dziecku możliwości wyrażenia jego myśli i emocji poprzez działania, które zawierają np. analizę słów piosenki, improwizację, śpiewanie lub grę na bębnach po to, by nazwać te emocje. Działania wykorzystujące urządzenia bądź technologie oparte na muzyce mogą ułatwić ekspresję emocji i myśli. EMT pozwalają muzykoterapeucie i pacjentowi na stworzenie muzyki w stylu popularnych gatunków muzycznych jak np. rap, reggae, techno, które są bardzo trudne lub niemożliwe do stworzenia na instrumentach akustycznych. Używając programów takich jak GarageBand, aplikacji np. GrooveMaker[11] i instrumentów np. DJX-II Scratch Mixer Box, muzykoterapeuta stwarza pacjentowi możliwość skomponowania muzyki poprzez zestawianie ze sobą pętli, importowanie ścieżek innych piosenek lub ich fragmentów i/lub nagrywanie własnej stworzonej muzyki.

Pablo, 13-letni chłopiec, przybył do szpitala z Meksyku sam, bo jego rodzina nie mogła mu towarzyszyć. Był niczym niewzruszony i nie angażował się ani w muzykoterapię, ani w kontakty z personelem szpitala. Muzykoterapeuta przyniósł mu GarageBand i zaproponował napisanie piosenki. Jako pierwsze, pacjent wybrał pętle do stworzenia piosenki w umiarkowanym tempie w wykonaniu gitary akustycznej, pianina i perkusji. Gdy to było zrobione, napisał słowa piosenki o jego „pueblo” (mieście). Podczas pisania piosenki, nagrywania i później słuchania jej, pacjent otworzył się i mówił o tym jak bardzo tęskni za domem, rodziną i przyjaciółmi.

Więź się z bliskimi

Pobyt w środowisku szpitalnym, z dala od dobrze znanego domu i sposobu życia, może mieć głęboki wpływ na dziecko. Dzieci są wtedy zwykle odseparowane od członków rodziny i ukochanych przyjaciół. EMT służące do tworzenia piosenek, jak GarageBand i Groove Maker, a także technologia nagrywania płyt CD mogą być użyte w muzykoterapii do nawiązania kontaktu z bliską osobą. Dziecko może stworzyć namacalny prezent w postaci piosenki lub mix’a[12]  na płycie CD, który wręczy określonej osobie. Podczas używania GarageBand i podobnych programów, muzykoterapeuta może zmodyfikować poziom trudności w zależności od poziomu rozwoju dziecka, możliwości fizycznych, zdolności do skupienia uwagi, możliwości komunikacyjnych i tolerancji na frustrację. W związku z oceną tych czynników zadanie to może obejmować jedną sesję lub być rozciągnięte na kilka. Programy do pisania piosenek można dostosowywać do dziecka, które tworzy utwory poprzez użycie pętli z programu, nagranie słów lub muzyki na żywo, czy importowanie próbek i fragmentów muzyki. Stosując technologie nagrywania płyt CD muzykoterapeuta może asystować dziecku w tworzeniu mix’u zawierającego ulubione piosenki bliskich, utwory, które lubi pacjent lub piosenki wybrane przez pacjenta dla bliskiego, ze specjalną intencją, by podzielić się odczuciami. Pacjent może również nagrać osobistą wiadomość dla bliskiego i dołączyć ją do płyty. Jeśli jest w wystarczająco dobrym stanie może także ozdobić płytę lub jej opakowanie. Tego typu działania mogą być także nastawione na ekspresję własną pacjenta, modyfikacje jego nastroju, poprawę funkcji motorycznych, języka i komunikacji, radzenie sobie z bólem oraz cele poznawcze.

Hospitalizacja może uniemożliwiać pacjentowi i jego rodzinie komunikowanie się z krewnymi w typowy sposób. Choroba lub uraz mogą sprawić, że niemożliwe do wykonania staną się czynności takie jak robienie kartek (laurek) czy pisanie listów – co dzieci robią zwykle dla wyrażenia podziękowania wszystkim tym, którzy się o nie troszczą w czasie choroby nie tyko. EMT i dostępne interwencje muzykoterapeutyczne mogą wspomóc pacjenta w kontaktowaniu się z bliskimi i opiekunami.

Jorge, 4-letni chłopiec z Puerto Rico, był hospitalizowany od wielu miesięcy. W tym czasie jego mama zawsze była przy nim. Pewnego popołudnia w wyznaczonym czasie muzykoterapeuta spotkał się z chłopcem. Był dość zdenerwowany i nie chciał uczestniczyć w muzykoterapii. Zapytany, oświadczył, że są urodziny jego mamy, a on nie ma prezentu. Muzykoterapeuta pomógł mu napisać piosenkę używając GarageBand. Jorge wybrał jedną gitarową pętlę, jedną fortepianową i dwie perkusyjne. Następnie muzykoterapeuta nagrał chłopca mówiącego „feliz cumpleaños” (hiszp. szczęśliwych urodzin) i „te amo” (hiszp. kocham Cię). Po zmiksowaniu 2 fraz z pętlami, które wybrał Jorge, muzykoterapeuta nagrał płytę, którą chłopiec udekorował i dał mamie. Uśmiechał się z dumą prezentując jej prezent. Matka płakała ze szczęścia po otrzymaniu prezentu pod koniec sesji.

Okres młodzieńczy może być przepełniony poczuciem niepewności siebie i nieśmiałością. Jeśli nastolatek zmaga się także z hospitalizacją lub odmiennym wyglądem, skierowanie na tradycyjną muzykoterapię taką jak śpiewanie czy gra na instrumentach może nie odnosić skutku lub nawet spotykać się z odmową ze strony nastolatka. Tego typu działania mogą być odstraszające społecznie lub po prostu „niefajne”. Poprzez zachęcenie nastolatka do gier opartych na muzyce muzykoterapeuta może wyznaczyć cele, które skupią się na socjalizacji, ekspresji własnej i obrazie samego siebie. Używając zespołowych gier wideo muzykoterapeuta może zaaranżować sesję dla jednej – dwóch osób, a nawet dla większej grupy. Podczas sesji indywidualnej terapeuta może grać razem z pacjentem w gry oparte na muzyce, aranżując jednocześnie rozmowę na ten temat. Gdy relacja terapeutyczna zostanie ustanowiona przez wspólną grę terapeuta może w rozmowie przejść do ważniejszych spraw z którymi styka się pacjent. Podczas gry, gdy siedzą obok siebie skierowani twarzą do ekranu, nastolatek może być bardziej skłonny do otwarcia się i rozmawiania o kłopotach niż podczas siedzenia twarzą do terapeuty. Naśladuje to sposób, w jaki nastolatki grają i nawiązują relacje, co może stworzyć środowisko, w którym czuje się on bardziej komfortowo, by dzielić się czymkolwiek z terapeutą.

John, 15-latek z Nowego Jorku, siedział sam w pokoju zabaw. Muzykoterapeutka była świadoma tego, jak inni uczniowie nękali go w szkole. Przywitała go i zapytała czy kiedykolwiek miał ochotę zagrać w Rock Band[13]. John przytaknął wyrażając chęć gry. Zadecydował, że będzie grał na perkusji, a muzykoterapeutka na gitarze. Po zagraniu pierwszej piosenki, muzykoterapeutka rozpoczęła rozmowę na temat gry. John początkowo był niechętny, ale po zagraniu kolejnej piosenki zaczął angażować się w konwersację. Muzykoterapeutka grała z nim przez 45 minut i wraz z rozwojem sesji, był w stanie rozmawiać o tym jak czuł się w szkole. Kiedy sesja się zakończyła, muzykoterapeutka zaproponowała spotkanie następnego dnia w celu napisania piosenki o jego doświadczeniach. John uśmiechnął się i zgodził na spotkanie.

Jeśli celem jest pomoc nastolatkowi w socjalizacji, w ponownym zintegrowaniu się z rówieśnikami, zastosowanie gier wideo opartych na muzyce, które wymagają współpracy i włączenia się w działanie jest bardzo użytecznym narzędziem w działaniach muzykoterapeutycznych. W czasie grania, jeśli jest taka potrzeba, muzykoterapeuta może ułatwiać konwersację pomiędzy nastolatkami, by skupić się na celach socjalizacyjnych. Wspólne granie w gry takie jak powyższa jest tak samo normalną czynnością jak budowanie więzi między pacjentami.

Obraz samego siebie

EMT dają pacjentowi możliwości tworzenia muzyki w ciągu kilku minut bez konieczności posiadania teoretycznej wiedzy muzycznej. Dodatkowo muzyka ta może brzmieć bardziej podobnie do tej, której pacjent słucha na co dzień, niż muzyka w tradycyjnej akustycznej muzykoterapii. Tworzenie piosenki poprzez zestawianie pętli, a następnie nagrywanie jej na płytę CD daje dziecku namacalny wynik pracy w czasie sesji z terapeutą – może jej posłuchać lub dzielić się nią z innymi. Dzieci i nastolatki są zwykle podekscytowane naśladowaniem swoich ulubionych muzyków i posiadaniem własnego nagrania na płycie CD.

Josie była 8-latką z Massachusetts. Jej tata był muzykiem heavy metalowym. Kiedy zaczęła uczęszczać na muzykoterapię była zaniepokojona i niezaangażowana. Jednakże, wyrażała zainteresowanie graniem piosenek heavy metalowych. Stażysta muzykoterapii przyniósł gitarę elektryczną i przestroił ją na akord D-dur. Przestrojenie to pozwoliło Josie brzdąkać na gitarze z natychmiastowym sukcesem. Josie uderzając w struny zaczęła śpiewać słowa, które stażysta zapisał. Następnie, używając GarageBand, stażysta nagrał Josie śpiewającą piosenkę podczas gry na gitarze elektrycznej. W końcu nagrał piosenkę na płytę CD. Josie z dumą odtworzyła ją tacie podczas jego kolejnej wizyty. Dziewczynka wyraziła podekscytowanie wynikające z bycia gwiazdą rocka tak jak jej tata. Jej obraz samej siebie zmienił się z odczucia braku jakiejkolwiek mocy na uczucie sukcesu i siły.

Dzięki EMT muzykoterapeuta ma więcej narzędzi skierowanych na potrzeby obrazowania siebie przez pacjentów pediatrycznych. Wiele dzieci, z którymi pracowali autorzy, miało widoczne blizny i inne znaczące i widoczne zniekształcenia. Poprzez tworzenie piosenek powiązanych ze zmianami w wyglądzie fizycznym, dziecko może skupić się na procesie zaakceptowania tego kim jest po wypadku lub operacji.

Zmiana placówki i wyjście ze szpitala

Zakończenie leczenia, szczególnie po długiej hospitalizacji może być trudne dla dziecka. Pożegnanie się z personelem, który dbał o dziecko w najtrudniejszych dniach jego życia, może być przygnębiające. Działania oparte na technologii związanej z muzyką mogą dać dziecku możliwość, by pożegnać wielu członków personelu i dać im w prezencie piosenkę.

George, 4-latek z Tennessee, był hospitalizowany przez blisko 6 miesięcy. Wraz ze zbliżaniem się daty wypisu, zdawał się być bardziej rozproszony i mniej zaangażowany w interakcje z personelem. Muzykoterapeuta rozmawiał z nim o pożegnaniu i o tym jak mógłby to zrobić dzięki piosence. George był już zaznajomiony z użyciem GarageBand, więc skomponował piosenkę używając różnorodnych pętli, które stosował w poprzednich kompozycjach. Muzykoterapeuta nagrał George’a mówiącego „Do zobaczenia później, aligatorze, za chwilę krokodylu” (ang. ‘See you later, aligator, In a while crocodile’) oraz „pa” (ang. ‘bye’). Następnie wybrał zakończenie piosenki z odgłosem odlatującego samolotu (w ten sposób wracał do domu). George sporządził dokładną listę, komu chce dać kopie piosenki. Muzykoterapeuta nagrał ją i pomógł w rozprowadzeniu. George miał możliwość pożegnania się z członkami personelu, z którymi czuł bliskość i dał im prezent wyrażający jego uznanie.

Podobnie, Jeff, 12-latek z Connecticut, miał być wypisany po długim pobycie w szpitalu. Podczas tego pobytu borykał się z depresją i nie był w pełni wyleczony oraz zrehabilitowany. Podczas ostatniego zebrania w sprawie podjęcia decyzji o wypisie, wielu członków personelu wyraziło obawę o wyzwania, z którymi Jeff może się zetknąć, kiedy wróci do domu, gdzie nie będzie miał stałego wsparcia ze strony członków zespołu terapeutycznego. Muzykoterapeuta spotkał się indywidualnie z wszystkimi członkami zespołu (włączając pielęgniarki, fizjoterapeutę, terapeutę zajęciowego, nauczycieli, terapeutów zabawy i specjalistów dziecięcych) i używając GarageBand wspólnie oni nagrali wpierającą wiadomość dla Jeffa. Łącząc wiadomości z różnymi gotowymi fragmentami muzycznymi z GarageBand i łącząc je z żartami „puk,puk – kto tam?” (ulubionymi żartami Jeffa), muzykoterapeuta skomponował dla Jeffa 10-minutową piosenkę napełnioną zachęcającymi i wspierającymi słowami personelu, by mógł jej użyć, gdy będzie czuł się smutny lub samotny w domu. To interdyscyplinarne działanie oparte na umacnianiu, pomogło mu w trudnym czasie poprzez danie konkretnego, łączącego, terapeutycznego narzędzia do wykorzystania w domu przypominającemu mu o wsparciu personelu. Dodatkowo, to działanie z użyciem EMT zbliżyło członków personelu, którzy dali mu tyle troski w szpitalu.

Aspekt fizyczny

Ostatnim globalnym celem leczniczym z zastosowaniem EMT jest motoryka duża i mała. Gry wideo oparte na muzyce, muzyczne aplikacje i instrumenty elektroniczne pozwalają usprawnić kontrolowanie ruchów naturalną drogą w motywujący sposób.

Gry wideo symulujące granie na instrumencie stwarzają możliwość ćwiczenia małej i dużej motoryki, jak i koordynacji oko-ręka, sekwencji ruchów i ruchów synchronicznych. Dla przykładu, granie na symulatorze gitary elektrycznej czy basowej  może mieć na celu zwiększenie ruchliwości nadgarstka, poprawienie motoryki małej, koordynacji oko-ręka, ćwiczenie sekwencji i synchronizacji ruchów. Podobnie gra na perkusji adresowana jest ćwiczeniu uścisku ręki, ruchów nadgarstka i łokcia, ruchliwości kostki (stawu skokowego), wytrzymałości fizycznej, koordynacji oko-ręka-noga, sekwencji i synchronizacji ruchów. Śpiewanie do mikrofonu w takich grach ma na celu ćwiczenie chwytu, ruchliwości łokcia, wytrzymałości, funkcjonowania motoryki mowy i funkcjonowania płuc.

Janice była 17-letnią dziewczyną z ograniczonym funkcjonowaniem rąk i ramion z powodu poważnego urazu. Miała ograniczoną motywację do gry na tradycyjnych instrumentach lub angażowania się w tradycyjną terapią zajęciową czy ćwiczenia fizjoterapeutyczne. Fizjoterapeuta, terapeuta zajęciowy i muzykoterapeuta dyskutowali o znalezieniu nowej drogi do zmotywowania jej by użyła rąk i ramion. Muzykoterapeuta zaproponował użycie perkusji Rock Band, by zmotywować Janice do pracy nad chwytaniem i rozpościeraniem ramion. Janice była podekscytowana chcąc zagrać w Rock Band ponownie. Musiała przygotować się do gry na perkusji przez zawiązanie bandaża wokół pałeczek do perkusji by zwiększyć ich objętość, a tym samym ułatwić trzymanie. Terapeuta zajęciowy towarzyszył jej grając na bębnie basowym. Janice używała rąk do gry na perkusji przez dłuższy okres czasu niż gdy stosowano tradycyjne instrumenty podczas poprzedniej sesji. Dodatkowo kooperacyjna natura gry Rock Band sprawiła, że umocniła się więź między Janice i jej terapeutami.

Gry Wii, włączając Samba de Amigo i Wii Music, dają muzykoterapeucie możliwość użycia gier opartych na muzyce do celów fizjoterapeutycznych. Gry te zwykle wymagają by gracz potrząsał, wskazywał lub rozwierał swoje ramiona trzymając pilota. Ćwiczenia te mogą być skupione na chwytaniu, motoryce dużej nadgarstka, łokcia i ramion, sekwencjach ruchów, koordynacji oko-ręka, wytrzymałości fizycznej i synchronizacji ruchów. Gry te można dostosować do aktualnego fizycznego stanu funkcjonowania pacjenta, niezależnie czy będzie grał siedząc, leżąc czy stojąc. Jeśli pacjent będzie stał podczas grania, muzykoterapeuta może także nastawiać się na cele związane z wytrzymałością na utrzymanie ciała w pozycji pionowej, zachowaniem równowagi i budowaniem siły w nogach. Dodając ciężarki Riiflex i futerał utrzymujący je razem z pilotem, pilot zyskuje na wadze dodatkowe 0.91 kg (2 funty), co pozwala na zwiększenie pracy nad wytrzymałością i siłą podczas korzystania z gier wideo opartych na muzyce. Gry te są na tyle elastyczne, że dostosowują się do różnych możliwości gracza poprzez różnorodne sposoby trzymania pilota, trzymanie oburącz czy dzielenie pilota między pacjenta a terapeutę.

Gry taneczne są wspaniałymi grami do ćwiczenia funkcji kończyn dolnych. Gry te pozwalają terapeucie na ćwiczenie motoryki dużej nóg, utrzymywania równowagi, wykonywania sekwencji ruchów, budowanie siły i wytrzymałości. Niestety, wiele z tych gier nie może zostać przystosowana do ograniczonego funkcjonowania nóg lub wolnego planowania ruchu.

Muzyczne aplikacje zawarte w sprzętach takich jak iPod czy iPad[14] oferują nowe metody pracy z pacjentem nad motoryką małą rąk, sekwencjami ruchów, koordynacją ruchów i chwytaniem. Kiedy pacjent ma ograniczoną siłę, ruchy w palcach lub niechętnie się porusza, urządzenia te są świetne do zapewnienia motywacji by zaangażować pacjenta w granie (tworzenie muzyki) używając rąk. Ilość ruchów i nacisk wymagany do użycia w aplikacji są mniejsze niż te, których wymaga większość elektronicznych keyboardów, co otwiera drogę do osiągnięcia sukcesu i zyskania poczucia kontroli u pacjenta, który utracił sprawność lub siłę w związku z urazem, chorobą lub operacją.

Kathy, 8-letnia dziewczynka z Haiti, była pozbawiona sprawności w związku z długą rekonwalescencją po urazie, a także powtarzającymi się komplikacjami. Jej ręce, ramiona i barki były bardzo osłabione, ograniczając możliwość zaangażowania się w grę na tradycyjnych instrumentach muzykoterapeutycznych. Dla przykładu była w stanie grać na marakasach Chiquita przez 10 sekund – potem męczyła się, co ograniczało jej możliwości uczestniczenia w aktywnym tworzeniu muzyki. Muzykoterapeuta przyniósł iPoda touch i użył z Kathy aplikacji TouchXylo. Dziewczynka była w stanie trzymać urządzenie i grać na ksylofonie z aplikacji przez 5 minut. Pod koniec sesji jej opiekunka medyczna weszła do sali. Kathy przywołała ją do łóżka i uśmiechając się pokazał jak grać na instrumencie z aplikacji. Działanie to skupiło się nie tylko na poprawie motoryki małej i wytrzymałości, ale także na zapewnieniu poczucia sukcesu i kontroli, co wzmocniło jej poczucie własnej wartości.

Komputerowe programy muzyczne mogą być przydatne przy ćwiczeniu motoryki małej i niechęci używania rąk. Larry doznał porażenia obu rąk prądem, co ograniczyło jego zdolność do poruszania palcami. Mimo entuzjazmu wobec rehabilitacji podczas terapii zajęciowej, Larry niechętnie używał rąk w czasie wykonywania jakichkolwiek czynności w ciągu dnia. Muzykoterapeuta pracował z nim stosując tradycyjną formę muzykoterapii, podczas gdy chłopiec wyraził chęć napisania piosenki. Muzykoterapeuta pokazał mu jak używać GarageBand i poinstruował, by używał obu rąk do manipulowania programem. Na początku Larry był niechętny, żeby tak postępować i prosił o pomoc, ale gdy zapoznał się z programem zmotywował się do użycia obu rąk, by stworzyć piosenkę. Pod koniec sesji Larry samodzielnie komponował piosenki w GarageBand, a muzykoterapeuta pomagał mu tylko w bardziej zaawansowanych aspektach programu.

Podczas pracy z użyciem EMT z hospitalizowanymi dziećmi, muzykoterapeuta musi być świadomy ograniczeń pacjenta i dostosowywać się do zmian w funkcjonowaniu pacjenta w trakcie leczenia. EMT są przeciwwskazane, gdy pacjent nie jest w stanie podołać grze lub używać urządzenia. Muzykoterapeuta musi wyważyć cele fizjoterapeutyczne z tolerancją pacjenta na frustrację i możliwościami odniesienia sukcesu. W przypadku tych umiejętności- jeśli wymiar zadania jest zbyt duży, pacjent raczej nie zaangażuje się w działanie. Podobnie, muzykoterapeuta musi umieć połączyć odpowiednie EMT z fizycznym funkcjonowaniem pacjenta, jeśli pacjent dopiero co zaczął stać i chodzić lub ma poważne problemy z utrzymaniem równowagi, taneczne gry wideo to nie jest najlepszy wybór. Gry, które symulują grę na instrumentach wymagają określonej ilości ruchów i giętkości nadgarstka i dłoni. Gry Wii wymagają pewnego poziomu siły barków i ramion. Jeśli pacjent nie jest w stanie fizycznie podołać działaniu, gra stanie się kolejnym czynnikiem, który przypomni mu o jego ograniczeniach w funkcjonowaniu.

Wnioski

EMT dają wiele różnorodnych możliwości do zastosowania w muzykoterapii na oddziałach pediatrycznych. Począwszy od radzenia sobie z bólem, przez potrzeby psychologiczno-społeczne, aż do funkcjonowania fizycznego, gry wideo oparte na muzyce, muzyczne aplikacje, oprogramowanie i elektroniczne instrumenty nadają terapii pacjenta dynamizmu i charakteru zabawy, realizując przy tym jej cele. Wraz z rozwojem i zmianami technologii EMT będą prezentować nowe drogi, którymi będą mogli poruszać się muzykoterapeuci, tworząc ćwiczenia służące osiąganiu zamierzonych celów – budowaniu szeroko rozumianej siły w pacjencie.

W ciągu 22 lat praktyki autorzy rozwinęli zawarte w artykule wyznaczniki dla muzykoterapeutów medycznych. Są one pierwszymi tego typu wskazówkami do użycia EMT w działaniach muzykoterapeutycznych. Nadzieją autorów jest, że wielu muzykoterapeutów medycznych podchwyci, rozwinie i umocni ten aspekt muzykoterapii, dzięki czemu wskazania i przeciwwskazania zostaną jeszcze ściślej określone.

Wiele dziedzin naukowych poza muzykoterapią korzysta ze zdobyczy technologii, co ogromnie zwiększa ich postęp i rozwój. Autorzy mają nadzieję, że wraz z rozwojem technologii oraz jej dostępności dla muzykoterapeutów, nowe EMT zostaną prawidłowo włączane do działań terapeutycznych odpowiadając na potrzeby pacjentów.

Deklaracja dotycząca konfliktu interesów

Autorzy deklarują, że nie mają na celu wywołać żadnego potencjalnego konfliktu w poszanowaniu dla badań, autorstwa i publikacji na potrzeby tego artykułu.

Finansowanie

Autorzy nie otrzymali żadnego finansowego wsparcia na prowadzone badania, tworzenie tekstu artykułu i jego publikację.

Bibliografia

1. Burkhardt-Mramor KM. Music therapy and attachment disorder: a case study. Music Ther Perspect. 1996;14:77-82.
2. Coleman KA. Music therapy for learners with severe disabilities in public school setting. In: Wilson BL, ed. Models of Music Therapy Interventions in School Settings: From Institution to Inclusion. Silver Springs, MD: American Music Therapy Association; 2002:197-209.
3. Crowe B, Rio R. Implications of technology in music therapy practice and research for music therapy education: a review if literature. J Music Ther. 2004;41(4):282-320.
4. Gerik SM. Pain management in children: developmental considerations and mind-body therapies. Southern Med J. 2005;98(3):295-302.
5. Gladfelter ND. Music therapy for learners with learning disabilities in private day school. In: Wilson BL, ed. Models of Music Therapy Interventions in School Settings: From Institution to Inclusion. Silver Springs, MD: American Music Therapy Association; 2002;277-290.
6. Hadsell NA, Coleman KA. Rett Syndrome: a challenge for music therapy. Music Ther Perpect. 1988;5:57-59.Krout RE. Integrating technology. Music Ther Perspect., 1992;8:8-9.
7. Hallam S. The power of music: its impact on the intellectual, social and personal development of children and young people. Int J Music Educ. 2010;23(3):269-289.
8. Henderson S. Effect of a music therapy program upon awareness od mood in music, group cohesion, and self-esteem among hospitalizes adolescent patients. J Music Ther. 1983; 20:14-20.
9. Howell RD, Flowers PJ, Wheaton JE. The effects of keyboard experiences on rhythmic responses on elementary school children with physical disabilities. J Music Ther. 1995;32:91-112.
10. Krout RE. Integrating technology. Music Ther Perspect. 1990;8:8-9.
11. Krout RE. Integrating Technology Version 5.1. Music Ther Perspect., 1992b;10 (2):84-86.
12. Krout RE. Integrating technology. Music Ther Perspect. 1992a;10(1):8-9.
13. Magee WL, Burland K. An exploratory study of the use of electronic music technologies in clinical music therapy. Nordic J Music Ther. 2008;17(2):124-141.
14. Magee WL, Burland K. Using electronic music technologies in music therapy: opportunities, limitations and clinical indicators. Br J Music Ther. 2008;22(1)3-15.
15. Melzack R, Katz J. The Gate control theory: reaching for the brain. In: Hadjistavropoulos T, Craig KD, eds. Pain: Psychological Perspectives. Mahwah, NJ:Lawrence Erlbaum Associates; 2003; 13-34.
16. Miller EB. Musica intervention in family therapy. Music Ther. 1994;12(2):39-57.
17. Montello L, Coons E. Effects of active verses passive group music therapy on pre-adolescents with emotional, learning, and behavioral disorders. J Misic Ther.1983;35:49-67.
18. Pujoi KK. The effects of vibrotactile stimulation, instrumentation, pre-composed melodies on physiological an behavioral responses of profoundly retarded children and adults. J Music Ther. 1994;31:186-205.
19. Sandness ML. Role of music therapy in physical rehabilitation program. Music Ther Perpect. 1995;13:76-81.

Notka biograficzna

Annette M. Whitehead-Pleaux – magister sztuki (MA), certyfikowana muzykoterapeutka (MT-BC), pracuje jako muzykoterapeuta w Dziecięcym Szpitalu Shriners w Bostonie (Shriners Hospital for Children-Boston).

Stephanie L. Clark – certyfikowana muzykoterapeutka (MT-BC) i certyfikowana specjalistka rozwoju dziecka (CCLS), pracuje w Dziecięcym Szpitalu Shriners w Bostonie.

Lisa E. Spall – stażystka muzykoterapii (BM) w Dziecięcym Szpitalu Shriners w Bostonie.