Krzysztof Stachyra
W malowniczej nadmorskiej Pescarze, mieście w środkowych Włoszech w prowincji Abruzja, w dniach 24-26 kwietnia 2015 roku miała miejsce międzynarodowa konferencja na temat szkolenia muzykoterapeutów w Europie – “The training in music therapy in Europe”. Głównym organizatorem i gospodarzem wydarzeń było Konserwatorium Muzyczne “L. D’Annunzio” mieszczące się w uroczym wielowiekowym budynku, przesiąkniętym muzyką. Konferencja mogła dojść do skutku dzięki wsparciu Włoskiego Ministerstwa Edukacji, Szkolnictwa Wyższego i Badań Naukowych.
W konferencji wzięło udział około 150 wykładowców i studentów z 10 krajów. Co cieszy, pośród tych krajów znalazły się też silne polskie akcenty. Nad całością działań czuwał prof. Silvio Luigi Feliciani, dyrektor programu kształcenia muzykoterapeutów wspomnianego Konserwatorium, wspierany przez członków Komitetu Naukowego w międzynarodowym składzie: dr Krzysztof Stachyra (Polska), prof. Brian Abrams (USA) i dr Pinella Pistorio (Włochy).
Po przywitaniu przez Dyrektora Konserwatorium, prof. M° Massimo Magri, koordynatora konferencji, prof. Silvio Luigi Feliciani oraz przewodniczącego Samorządu studentów, Cristiano Marrone, konferencję uroczyście otwarto wykładem wygłoszonym przez dr. Krzysztofa Stachyrę, Europejskiego Komisarza Komisji Kształcenia i Szkolenia Muzykoterapeutów przy Światowej Federacji Muzykoterapii. Prezentacja pt. „Challenges of music therapy development in Europe. Conception of the Sustainable Development Model” ukazywała problemy jakie napotykają uczelnie i instytucje przygotowujące muzykoterapeutów w całej Europie. Podkreślono jak ważne jest wprowadzanie przejrzystych standardów , dostosowanych do możliwości i etapu rozwoju danego kraju. Dr Stachyra przedstawił charakterystykę , wyróżnionego rok wcześniej główną nagrodą na Światowym Kongresie Muzykoterapii, „Modelu Zrównoważonego Rozwoju” – systemu wspierania profesjonalizacji muzykoterapii w krajach, w których muzykoterapia nie zdobyła jeszcze odpowiedniego statusu.
Po krótkiej przerwie kawowej można było usłyszeć prezentację przygotowaną przez Paulinę Mróz i Nikolę Maślankę, studentki muzykoterapii z Wrocławia. Wynikało z niej, że program studiów to nie wszystko. Równie ważny jest sposób jego realizacji oraz kompetencje wykładowców. Doprowadziło to do konkluzji, że z pewnością można pracować nad rozwojem programów studiów, ale co zrobić, aby wesprzeć rozwój kadry i budować zespołu?
Częściową odpowiedź przyniosła prezentacja dr Giordanę Marchesani i Annamarie Pozzoli z Konserwatorium w Pescarze, w której podkreślano korzyści płynące ze współpracy i wymiany międzynarodowej, tak studentów, jak wykładowców. Dzięki niej możliwe jest zrozumienie różnic kulturowych, co z roku na rok staje się coraz istotniejszym elementem w prowadzeniu muzykoterapii.
Fotografia 1. Wystąpienie dr Giordany Marchesani z Komserwatorium Muzycznego w Pescarze, Włochy.
Potwierdzeniem tego były słowa Marty Siepsiak z uniwersytetu SWPS w Warszawie, która podkreśliła, że wyjazd zagranicę na wymianę studencką w ramach Erasmusa dosłownie ‘otworzył’ jej oczy na wiele spraw. Jednak wykorzystanie programu Erasmus+ nie zawsze jest tak łatwe jak się wydaje. Prof. Silvio Feliciani zauważył, że głównym problemem jest tutaj synchronizacja programów nauczania na różnych uczelniach w taki sposób, aby taką wymianę umożliwić. Nie byłoby to trudne, gdyby każda z uczelni miała podobny program osadzony w tej samej filozofii, ale – na szczęście – oferowane przez uczelnie programy są różne, i nawet gdyby znaleźć uczelnię oferującą podobny program szkolenia muzykoterapeutów to ludzie, wykładowcy i studenci, z pewnością spowodują, że będzie on wyjątkowy.
Taką unikatową mieszankę muzykoterapii i psychoterapii można spotkać na przykład w Finlandii, gdzie – jak twierdzi dr Sami Alanne z University of Arts w Helsinkach – muzykoterapia jest traktowana jako jedna z metod psychoterapii. Pewne podobieństwa do tej idei dostrzec można było w prezentacji prof. Francesco Facchin z Padwy. Program oferowany w Konserwatorium Muzycznym i Uniwersytecie w Padwie koncentruje się wokół pedagogiki specjalnej, wspierania muzyką ludzi z niepełnosprawnością, ale też ich pedagogów. Nie mówią przy tym o muzykoterapii jako takiej, a właśnie o wspieraniu muzyką, co stanowi dobry przykład dla wielu kursów w Polsce, które niesłusznie określają zajęcia z zakresu terapii zajęciowej z muzyką mianem muzykoterapii, wprowadzając tym jeszcze większe zamieszanie.
Według prof. Mirdzy Paipare, dzięki współpracy międzynarodowej i solidnej pracy muzykoterapeutów na Łotwie zostały zbudowane dwa programy muzykoterapii. Co więcej, muzykoterapia w tym kraju jest oficjalnie uznawana przez władze jako element terapii medycznych, a tym samym zawód ten jest chroniony prawem. Jest to o tyle wyjątkowe, że tylko w kilku europejskich krajach udało się osiągnąć ten poziom ochrony prawnej dla muzykoterapeutów.
Bliska współpraca pomiędzy Music Space w Bolonii oraz University of the West of England w Bristolu zaowocowała ustanowieniem świetnego programu szkoleniowego dla muzykoterapeutów, o czym opowiadały dr Barbara Zanchi oraz Catharine Warner. Z pewnością pomaga w tym fakt, że obie uczelnie reprezentują podobną filozofię, stawiającą muzykę w centrum oddziaływań.
Duże wrażenie na słuchaczach zrobiło wystąpienie prof. Dorothee von Moreau, Thomasa Hillecke i Josephine Geipel z University Heidelberg w Niemczech. Zaprezentowali świetnie opracowane i szczegółowo przygotowane programy kształcenia muzykoterapeutów na poziomie licencjackim i magisterskim. W obydwu na pierwszy plan wysuwały się projekty badawcze.
Pierwszy dzień konferencji zamknęła prezentacja na temat organizacji stażu dla muzykoterapeutów studiujących w Konserwatorium Muzycznym w Pescarze. Wygłosiła ją dr Rosa Caringella.
Kolejny dzień rozpoczęła dr Isabel Luñansky reprezentująca dwa ośrodki szkolenia muzykoterapeutów: Faculty of Medicine of the University del Salvador of Buenos Aires w Argentynie oraz szkołę Musitando w Madrycie, Hiszpania. Podkreślała realizowaną w tych placówkach ideę integracji studentów, tak z perspektywy budowania więzi między studentami kursu, jak i integracji studentów z obydwu krajów.
Fotografia 2. Pokaz Analitycznej Psychodramy Dźwiękowej.
Prof. Pinella Pistorio z Włoch, zdecydowała się opowiedzieć o Analitycznej Psychodramie Dźwiękowej (Analytical Sonorous Psychodrama). Aby unaocznić jak wspomniana metoda wygląda w praktyce, prof. Pistorio przeprowadziła pokaz tej metody wraz ze swoimi studentami. Tuż po nim prof. Gerhart Tucek, gospodarz ostatniego Światowego Kongresu Muzykoterapii, opowiedział o programie muzykoterapii na Uniwersytecie w Krems w Austrii, uwypuklając – co bardzo ważne – znaczenie filozofii, która „skrywa się” za programem kształcenia. Wskazał na istotę ram kulturowych jednocześnie pokazując ich znaczenie w prowadzonych badaniach. Rolę badań i projektów badawczych w programie kształcenia studentów muzykoterapii podkreślała również Josephine Geipel z Heidelbergu w Nimczech. Jako kolejny już mówca, zwróciła uwagę na znaczenie badań interdyscyplinarnych, które otwierają możliwość osiągnięcia korzyści dla przedstawicieli wszystkich dziedzin uczestniczących w projekcie badawczym. Opisała współpracę w tym zakresie z Wydziałem Medycznym oraz programem Terapii Tańcem realizowanym na reprezentowanej przez nią uczelni.
Chwilę potem, dzięki uprzejmości prof. Nuria Escude z Uniwersytetu w Barcelonie w Hiszpanii, uczestnicy konferencji mogli zobaczyć film o pracy studentów muzykoterapii w ośrodkach medycznych w Hiszpanii. Film zrobił wrażenie na wszystkich i pokazał jak ważna jest taka forma promocji muzykoterapii. Ostatnie dwie prezentacje przeprowadzili specjaliści z Włoch. Prof. Gabriella Giordanella Perilli i dr Roberto Cicinelli szczegółowo opisali program szkolenia muzykoterapeutów w Szkole Psychoterapii i Muzykoterapii Zintegrowanej (School of Psychotherapy and Integrated Music Therapy) w Rzymie. Dr Ferdinando Suvini i dr Elide Scarlata z Florencji przedstawili dotychczasowe osiągnięcia w procesie uznania zawodu i profesjonalizacji muzykoterapii w Europie, ze szczególnym uwzględnieniem Włoch.
Konferencję zakończyły wystąpienia gości specjalnych: dr. Krzysztofa Stachyry, który otrzymał odpowiedzialną rolę podsumowania wszystkich wystąpień oraz wskazanie kierunku pracy na przyszłość, a także dr Amy Clements-Cortes, Prezydent Światowej Federacji Muzykoterapii (WFMT), która przekazała swoje refleksje pokonferencyjne.
Fotografia 3. Konserwatorium Muzyczne “L. D’Annunzio” w Pescarze, Włochy.
We wszystkich wystąpieniach można było dostrzec pewne punkty wspólne. Z pewnością należy do nich rodząca się na świecie świadomość znaczenia współpracy dla rozwoju muzykoterapii oraz programów kształcenia muzykoterapeutów. Kooperacja może przybierać różne formy: może zachodzić między studentami, nauczycielami i studentami, oraz wykładowcami z różnych dziedzin i ośrodków. Daje to szansę wzmocnienia relacji między specjalistami i przygotowywania projektów interdyscyplinarnych. Aby dziedzictwo muzykoterapii budowane od lat mogło się rozwijać, przy pracy pomostowej, łączącej różne dziedziny ważne jest, aby pamiętać kim jesteśmy. Jesteśmy MUZYKOTERAPEUTAMI, a nie terapeutami zajęciowymi czy psychoterapeutami stosującymi muzykę w swojej praktyce. Wyróżnia nas filozofia, sposób postrzegania roli muzyki.
Świetną inicjatywą zmierzającą w kierunku wspierania rozwoju współpracy są projekty wymiany wykładowców pomiędzy ośrodkami. W tym celu nieoceniony może być program Erasmus+. Również bardzo duże korzyści może przynieść już sama wymiana informacji o miejscach, w których można odbyć staż zawodowy oraz uzyskać wsparcie dzięki superwizji. Bardzo spodobał się pomysł Marty Siepsiak, aby stworzyć stronę internetową, na której można będzie zamieszczać potrzebne informacje.
Wszyscy zgodzili się z tezą, że muzykoterapia dla profesjonalnego rozwoju potrzebuje standardów, szczególnie w obszarze kształcenia. Jednocześnie należy unikać standaryzacji. Siłą programów kształcenia jest ich zróżnicowanie, oczywiście z zachowaniem standardów.
Wreszcie, to nikt inny jak muzykoterapeuci są odpowiedzialni za rozpowszechnianie wiedzy na temat tego czy właściwie muzykoterapia jest. Stąd publikacje w prasie popularnej, programy telewizyjne i radiowe mogą stanowić ważny element promocji dziedziny. Ludzie powinni wiedzieć czego mogą oczekiwać, jak wygląda sesja muzykoterapii, uświadamiać sobie działanie muzyki i efekty możliwe do wypracowania. Jak mawiał mój przyjaciel, Clive Robbins, jako muzykoterapeuci powinniśmy jak najczęściej mówić o muzykoterapii, sprawiać, że będzie żyła również w mediach. Bo to one w dużym stopniu kształtują świadomość społeczną i z ich pomocą można zrobić wiele dobrego dla dziedziny, która bez wątpienia jest tego warta.
Fotografia 4. Reprezentacja z Polski. Od lewej: Marta Siepsiak, Krzysztof Stachyra, Nikola Maślanka, Paulina Mróz.
Fotografia 5. Wnętrze Konserwatorium w Pescarze. Od lewej: Krzysztof Stachyra, Silvio Luigi Feliciani.
Fotografia 6. Włoscy studenci muzykoterapii po warsztacie muzykoterapeutycznym z dr Krzysztofem Stachyrą.
Program konferencji jest dostępny TUTAJ.
Krzysztofie, widzę, że w temacie muzykoterapii rozpędziłeś się na dobre 🙂 Trzymaj tak dalej!
Z tymi mediami to racja – przydałoby się więcej informacji i aktywnych działań promujących muzykoterapię w Polsce.
Jestem jednak dobrej myśli.