Sekrety. Sztuka narzędziem terapii społecznej

Jolanta Jastrząb

Celem działań plastycznych z udziałem 10 kobiet odbywających bezwzględne kary pozbawienia wolności było pozyskanie odpowiedzi na pytanie: czy oraz jak kontakt ze sztuką może wpływać na przemianę świadomości skazanych kobiet. W szerszym kontekście autorka stara się wyjaśnić, czy sztuka może wpływać na kreowanie i korygowanie odmiennych, nieakceptowanych przez społeczeństwo zachowań społecznych.

SEKRETY to znana dawniej forma zabawy dziewczęcej, polegająca na zagrzebywaniu w ziemi tak zwanych „sekretów”, organizowana w tajemnicy przed innymi uczestniczkami zabawy. W wygrzebanym dołku należało ułożyć efektowną kompozycję z listków, kwiatuszków, papierków po cukierkach i innych przedmiotów znalezionych na podwórku. Wszystko przykrywało się szkiełkiem i zasypywało ziemią. Następnie, wiercąc palcem w ziemi, odsłaniało się kawałek po kawałku ukryte arcydzieło. Największym zagrożeniem dla sekretów byli “chłopacy”. Wypatrywali z ukrycia miejsca sekretów i gdy właścicielka dzieła oddalała się na chwilę, wprowadzali w dziełach radykalne zmiany… 

Kobiety – które część swego życia spędzają w zakładzie penitencjarnym, skazane tym samym na dotkliwą izolację od społeczeństwa w wyniku popełnienia prawnie karalnych czynów – w dzieciństwie a potem we wczesnej młodości prawdopodobnie projektowały swoją bliższą i dalszą przyszłość, lecz z pewnością nie przewidywały tak ekstremalnych doświadczeń życiowych, które swój finał znalazły w więzieniu. Ich marzenia o dorosłej przyszłości stanowią swoistą analogię do owych sekretów.

Zaprezentowane prace, powstające na zajęciach z udziałem kobiet odbywających bezwzględne kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym dla kobiet w Lublińcu, stanowić będą publiczną prezentację artystycznych dokonań uczestniczek warsztatów.
Celem naukowym warsztatów była próba przemiany świadomości kobiet – więźniarek poprzez sztukę w taki sposób, aby zmieniły swój stosunek do świata i samych siebie oraz były zdolne do wykreowania odmiennych od dotychczasowych zachowań, które decydują o jakości kontaktów z innymi ludźmi.

Jola Jastrząb – autorka projektu – o sobie:
Urodziłam się w Blachowni w 1971 roku. W 1991 roku ukończyłam Liceum Plastyczne w Częstochowie. Następnie podjęłam studia na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, filia Katowice. Dyplom zrealizowałam w 1997 r. w pracowni projektowania graficznego prof. Tomasza Jury oraz w pracowni malarstwa prof. Romana Nowotarskiego. Po obronie dyplomu podjęłam pracę w macierzystej uczelni jako asystent w Katedrze Malarstwa prof. Romana Nowotarskiego i w pracowni rysunku adiunkta Antoniego Cygana. W czerwcu 2001 r. zostałam stypendystką Prezydenta Miasta Częstochowy w dziedzinie plastyki. Tytuł doktora sztuki otrzymałam w 2004 r. Obecnie jestem adiunktem w Katedrze Malarstwa, Rysunku i Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Prowadzę pracownię rysunku dla studentów I-go roku kierunku Malarstwa.