Techniki FotoTerapii wykorzystują osobiste i rodzinne zdjęcia klientów oraz emocje, wspomnienia, myśli i informację, które one przywołują, jako katalizatory komunikacji terapeutycznej.
Każde zdjęcie to rodzaj autoportretu, zwierciadła przeszłości, pokazującego chwile i osoby, które były wyjątkowe na tyle, żeby je świadomie zatrzymać. Zbiory fotografii przedstawiają osobistą historię życia. Ten wizualny ślad pokazuje wędrówkę (zarówno emocjonalną, jak i fizyczną) w przeszłość, a czasami wskazuje także przyszłą drogę. Również reakcje na pocztówki, ilustracje z magazynów i zdjęcia wykonane przez innych mogą dawać ważne wskazówki pozwalające interpretować skryte w nich wewnęrzne znaczenia.
Prawdziwe znaczenie zdjęcia tkwi mniej w jego wizualnej formie, a znacznie bardziej w reakcjach jakie ono wzbudza w umysłach (i sercach) tych, którzy je oglądają. Patrząc na zdjęcie ludzie spontanicznie tworzą znaczenia, które w ich odczuciu są częścią fotografii. Te znaczenia mogą, ale nie muszą się pokrywać z tymi, które chciał im nadać ich twórca, fotograf.
Prawdziwe znaczenie zdjęcia (i jego emcjonalne przesłanie) zależy od tego, kto na nie patrzy, dlatego, że ludzka percepcja i unikalne życiowe doświadczenie automatycznie nadają ramę i definiują to, co widzimy. Reakcje na fotografie, które ludzie uznają za szczególne, potrafią bardzo wiele ujawnić o nich samych, szczególnie jeśli zadane są właściwe pytania.
Jak terapeuta używa fotografii w celach leczniczych
Wiekszość ludzi przechowuje zdjęcia, nawet nie zastanawiając się w jakim celu. Jednak zdjęcia utrwalają ważne momenty życia (oraz emocje nieświadomie z nimi powiązane). Dlatego osobiste kolekcje mogą budować naturalne mosty pomagające dotrzeć, odkryć i komunikować emocje oraz wspomnienia (nawet te głeboko ukryte i zapomniane). Fotografie mogą więc być istotnymi elementami relacji psychoterapeutycznej. Terapeuci odkrywają, że zdjęcia klientów często służą za namacalne, symboliczne autodefinicje i objekty przejściowe (transitional objects), które dają wgląd nieosiągany na takim samym poziomie za pomocą słów.
Dzięki pomocy terapeuty przygotowanego do wprowadzania Technik FotoTerapii, klienci odkrywają, co kryje się w osobistych, znaczących zdjęciach i albumach rodzinnych, nie tylko wizualnie, ale również emocjonalnie. Takie znaczenia są ukryte w zdjęciach wszystkich klientów, ale kiedy zostaną one użyte jako część terapeutycznego dialogu, relacja z nieświadomością może być zbudowana w bardziej bezpośredni i ‘niecenzurowany’ przez świadomość sposób.
W czasie sesji FotoTerapii, zdjęcia wykorzystujemy nie tylko jako obiekt kontemplacji, ale również je tworzymy, rozmawiamy z nimy, słuchamy ich, rekonstruujemy, ilustrujemy nowe narracje, kolekcjonujemy, przetwarzamy w pamięci lub wyobraźni, włączamy jako część autoekspesji terapeutycznej lub nawet łaczymy z innymi zdjęciami tworząc dialog.
Jakie Techniki są wykorzystywane w FotoTerapii
Robienie zdjęć lub przynoszenie gotowych fotografii na sesje to dopiero początek. Kolejny krok to aktywowanie tego, co one przywołują (poszukiwanie wizualnych znaczeń, wchodzenie w dialog z nimi, zadawanie im pytań, rozważanie wyobrażonych zmian itd). To, co dla fotografa jest punktem końcowym (gotowe zdjęcie) w FotoTerapii jest dopiero punktem wyjciowym.
Podstawową rolą terapeuty jest zachęcenie i wspieranie osobistych poszukiwań klienta przez eksploracje i wchodzenie w interakcje z prywatnymi i rodzinnymi zdjęciami, które są robione, zbierane, przechowywane, pamiętane, rekontruowane lub nawet wyobrażane. Dlatego każda z pięciu technik FotoTerapii powiązana jest z jednym z typów fotografii. Każda z technik może być łaczona z innymi w różnych kombinacjach, jak również może być stosowana z innymi technikami arteterapii lub terapii kreatywnych.
1. Zdjęcia zrobione lub zebrane przez klientów (zarówno zdjęcia zrobione aparatem, jak i wybrane z pomiędzy fotografii wykonanych przez innych autorów, wyciętych z magazynów, pocztówek, Internetu, efekty cyfrowych manipulacji itd.)
2. Zdjęcia klienta wykonane przez inne osoby (pozowane lub spontaniczne)
3. Autoportrety, czyli wszystkie rodzaje zdjęć wykonanych przez klienta, w celu przedstawienia siebie, zarówno dosłownego, jak i metaforycznego (zawsze są to jednak zdjęcia nad wykonaniem, których klient miał pełną kontrolę)
4. Albumy rodzinne oraz inne autobiograficzne kolekcje, zarówno biologicznej rodziny lub innej grupy odniesienia, zarówno ułożone w albumach, jak i w postaci innych kolekcji np. na drzwiach lodówki, w portfelach, na pulpicie komputera, rodzinnych stronach internetowych itd.
5. Foto-Projekcje, które wykorzystują fakt, że każde zdjęcie jest przede wszystkim tworzone przez procesy aktywnej percepcji oglądającego. Oglądanie każdego obrazu wywołuje wrażenia i reakcje, które są projekcją własnej wewnętrznej mapy rzeczywistości. Dlatego ta technika nie jest związana z żadnym konkretnym typem fotografii, a raczej z relacją powstająca pomiędzy obrazem, a jego obserwatorem. Każda osoba tworzy swoją unikalną relację z obrazem.
FotoTerapia – szerszy obraz
Jak pokazano książce Techniki FotoTerapii – Odkrywanie Sekretów Osobistych Zdjęć i Albumów Rodzinnych, FotoTerapia to system wewnętrznie powiązanych technik pracy opartych o fotografie, używanych przez specjalistów przygotowanych do pracy w kontekście zdrowia psychicznego. Techniki te mają na celu wzbogacić odziaływania terapeutyczne różnych specjalistów oraz w pomóc klientom świadomie doświadczać i poznawczo reintegrować doświadczenia w celu lepszego ich rozumienia i poprawy jakości życia.
Techniki FotoTerapii to nie to samo, co Terapeutyczna Fotografia. Są one często ze sobą utożsamiane (szczególnie w Wielkiej Brytanii), jednak Terapeutyczna Fotografia jest własną aktywnością inicjowaną poza formalnymi strukturami terapetycznymi. Ludzie wykorzystują Terapeutyczną Fotografię w celu odkrywania siebie lub tworząc szczególną formę artystycznej ekspresji, podczas gdy FotoTerapia wykorzystywana jest przez terapeutów w celu pomocy klientom, którzy tej pomocy potrzebują. Fotograficzna autoeksploracja (fotografia –jako-terapia) spontanicznie może mieć character terapeutyczny sama przez się, szczególnie jeśli fotografowanie jest nastawione na wywołanie osobistej lub społęcznej zmiany. Jednak Terapeutyczna Fotografia nie jest tym samym, co świadomie aktywowana i planowana zmiana, która dokonuje się przez pracę z wykształconym i przygotowanym do tego specjalistą.
FotoTerapia jest rozumiana jako zbiór powiązanych ze sobą w elastyczny sposób technik, bardziej niż określone procedury oparte o jeden konkretny paradygmat terapeutyczny. Dlatego mogą one być wykorzystywane przez różnorodnych specjalistów przygotowanych do pracy jako doradcy lub terapeuci, niezależnie od ich orientacji teoretycznej czy preferowanego podejścia. Fototerapia jest powiązana z arteterapią i dzieli z nią wiele założeń. Jednak w tym samym czasie, wyraźnie się od niej różni. Techniki FotoTerapii mogą by wykorzystywane przez różnych specjalistów, nie tylko wykwalifikowanych arteterapeutów
FotoTerapia oparta jest o zasadę fotografii-jako-komunikacji, znacznie bardziej niż fotografii-jako-sztuki, dlatego żadne wcześniejsze przygotowanie techniczne, czy związane ze sztuką fotografii nie jest konieczne, żeby efektywnie ją wykorzystywać w terapii.
FotoTerapia wykorzystuje zaangażowanie w interakcje z unikalnymi wizualnymi modelami rzeczywistości, które tworzone są przez każdego oglądającego (używając fotografii bardziej jako aktywującego czasownika, niż pasywno/refleksyjnego rzeczownika). Dlatego techniki te mogą być szczególnie skuteczne przy pracy z osobami, których komunikacja jest ograniczona przez przyczyny fizyczne lub umysłowe, sytuacyjnie niepoprawna ze względu na nieporozumienia wynikające z niewerbalnych wskazuwek lub z osobami marginalizowanymi społecznie i kulturowo.
FotoTerapia może być szczególnie pomocna i niezwykle przydatna w sytuacjach związnych z wielokulturowością, niepełnosprawnością, mniejszościami seksualnymi, osobami ze specjalnymi potrzebami i innymi kompleksowymi populacjami. Z tego samego powodu FotoTerapia może być bardzo przydatna w szkoleniach skierowanych na rozwijanie tolerancji, rozwiązywanie problemów, mediacjach, również związanych z rozwodami i innych podobnych sytuacjach.
Dzisiaj kiedy przeciętny człowiek coraz bardziej komfortowo wykorzystuje technologie elektroniczną i obrazy cyfrowe, pojawia się coraz więcej fascynujących możliwości wykorzystywania fotografii jako wirtualnego narzędzia w doradztwie. Coraz więcej klientów, którzy posiadają skanery i rodzinne strony internetowe może uczestniczyć w sesjach cyber-terapii.
Judy Weiser, Dyrektor, Centrum FotoTerapii, Vancouver, Kanada.
email: jweiser@phototherapy-centre.com”
Tłumaczenie: Olga Handford
Dodaj komentarz